तुम्हाला अवयवदान करायचे असेल तर ही माहिती खास तुमच्यासाठी…

कोरोना काळानंतर यंदाच्या वर्षी अवयवदान प्रक्रियेने पुन्हा जोर धरला आहे. वैद्यकीय क्षेत्रात अवयवदान हे इतर समाजकार्यांप्रमाणेच मोठे समजले जाते. आज अवयवदान चळवळीत अनेक मृत रुग्णांच्या कुटुंबियांकडून स्वतःहून अवयवदान चळवळीला सहकार्य केले जात आहे. अवयवदानाबाबत अधिक माहिती जाणून घेऊया…

( हेही वाचा : FIFA Final : अर्जेंटिना विरुद्ध फ्रान्स! LIVE अंतिम सामना कुठे पाहणार, किती वाजता सुरू होणार? जाणून घ्या सर्व काही…)

अवयवदान म्हणजे नक्की काय?

शारिरीक समस्यांमुळे तसेच औषधांच्या दुष्परिणामांमुळे माणसाच्या शरीरातील अवयव व्यवस्थित कार्य करत नाहीत. कित्येकांचे अवयव निकामी होत जातात. या रुग्णांना नव्या अवयवाची गरज असते. अशा अनेक रुग्णांना अवयव प्रत्यारोपण शस्त्रक्रियेच्या माध्यमातून नवे अवयव देता येतात. मृत रुग्णाच्या शरीरातून अवयव पूर्णपणे निकामी होण्याअगोदर डॉक्टर शरीरातून अवयव काढतात, ठराविक वेळेअगोदरच गरजू रुग्णाच्या शरीरात प्रत्यारोपण शस्त्रक्रिया केली जाते.

अवयव प्रत्यारोपण म्हणजे काय

• मृत व्यक्तीच्या किंवा जिवंत व्यक्तीच्या फुफ्फुसाचा किंवा मूत्रपिंडाचा काही भाग शस्रक्रियेद्वार वेगळा करुन गरजू रुग्णाच्या शरीरात देणे म्हणजे अवयव प्रत्यारोपण होय. ही प्रमाणित वैद्यकीय उपचार पद्धती आहे.
• कोणत्या अवयवांचे दान करता येते.
• मृत रुग्णाचे हृदय बंद पडले असेल तर केवळ डोळे आणि त्वचेचे दान करता येते. हृदय बंद पडल्याने इतर अवयवांना रक्त पुरवठा बंद झालेला असतो. त्यामुळे इतर सर्व अवयव प्रत्यारोपणासाठी बाद ठरतात.
• उपचारादरम्यान किंवा अपघातानंतर रुग्ण कित्येकदा ब्रेन डेड होतो. या अवस्थेत रुग्णाची जगण्याची शक्यता नसते. परंतु हृदयप्रक्रिया सुरु असते. अशा रुग्णाकडून अनेक अवयवांचे दान करता येते. मूत्रपिंडे, फुफ्फुसे, यकृत, स्वादुपिंडे, हृदय, आतडी, नेत्र, त्वचा, हृदयाची झडप आणि कानाचे ड्रम यांचे दान करता येते.

अवयवदान कायदेशीर प्रक्रिया

• देशात मानवी अवयव प्रतिरोपण कायदा १९९४ नुसार ब्रेन डेड डॉक्टरांनी विशिष्ट चाचण्यानंतर घोषित करणे आणि अवयवदान या दोघांनाही कायदेशीर मान्यता आहे.
• ब्रेन डेड हे प्रत्यारोपणासाठी मान्यता असलेल्या रुग्णालयातील डॉक्टरांच्या तपासाअंती घोषित केला जातो.
• मानवी अवयवांच्या व्यापाराला या कायद्यात कायदेशीर मान्यता नाही. तसेच या कार्यात कोणताही आर्थिक व्यवहार करता येत नाही.
• दात्याच्या कुटुंबीयांना अवयव मिळालेल्या रुग्णाचे नाव व पत्ता दिला जात नाही. कायद्यानुसार यासाठी परवानगी दिली जात नाही. रुग्णालादेखील दात्याची तसेच त्याच्या कुटुंबीयांची माहिती दिली जात नाही.

अवयवदानाची प्रक्रिया

• जिवंतपणीच रुग्णाने अवयवदानाचा निर्णय घेतला असेल तर रुग्णाने कुटुबीयांना याबाबतची कल्पना देणे आवश्यक ठरते. कुटुंबीयांच्या परवानगीशिवाय मृत्यूपश्चात अवयवदान करता येत नाही.
• अवयवादासाठी प्रत्येक राज्यातील रुग्णालये तसेच रुग्णालयाशी निगडीत अवयव प्रत्यारोपण समिती कार्यरत असतात.