पाकिस्तान आणि चीनकडून एकाचवेळी होणाऱ्या ‘टू फ्रंट वॉर’च्या तयारीसाठी सशस्त्र दलांना गेल्या वर्षी डिसेंबरमध्ये देण्यात आलेला अतिरिक्त तीन महिन्यांचा कालावधी संपत आल्यामुळे हवाई दलाची चिंता वाढली आहे. संरक्षण मंत्रालयाने विशेष अधिकारांचा वापर करून शस्त्रास्त्रे आणि दारुगोळा यांचा साठा मिळविण्यासाठी ही मुदत वाढवली होती. हवाई दलाची सर्वात मोठी चिंतेची बाब म्हणजे सुमारे 200 लढाऊ विमानांची कमतरता होय. हवाई दलाच्या संसदीय समितीच्या अहवालात स्क्वॉड्रन्सची कमी होणारी संख्या वाढवण्यासाठी भारतीय हवाई दलासाठी नवीन लढाऊ विमानांची कालबद्ध खरेदी करण्याची मागणी करण्यात आली आहे.
11 फायटर स्क्वॉड्रनसाठी दलाला लढाऊ विमानांची गरज
भारतीय हवाई दलाकडे सध्या आठ प्रकारची लढाऊ विमाने आहेत. यामध्ये राफेल, सुखोई-30 एमकेआय, तेजस, मिराज 2000, मिग-29, मिग-21 आणि जग्वार यांचा समावेश आहे. किंबहुना, पाकिस्तान आणि चीनशी संघर्ष वाढत असताना, भारतीय हवाई दलाला एकाच वेळी दोन आघाड्यांवर युद्ध लढण्याची क्षमता विकसित करायची आहे. आतापर्यंत हवाई दलाकडे लढाऊ विमानांच्या 31 स्क्वाड्रन्स आहेत, पण ‘टू फ्रंट वॉरफेअर’ साठी किमान 42 स्क्वाड्रनची गरज आहे. भारतीय हवाई दलाच्या स्क्वॉड्रनमध्ये 16 लढाऊ विमाने आणि दोन पायलट प्रशिक्षण विमाने असतात. नवीन 11 फायटर स्क्वॉड्रनसाठी हवाई दलाला सुमारे 200 लढाऊ विमानांची गरज आहे.
18 विमाने हवाई दलाच्या सेवेत
हवाई दलाने फेब्रुवारी 2021 मध्ये हिंदुस्तान एरोनॉटिक्स लिमिटेड (एचएएल) ला 83 एलएसी तेजस मार्क-1ए लढाऊ विमानांची ऑर्डर दिली होती. तेजस मार्क-1ए लढाऊ विमानांची पहिली स्क्वॉड्रन गुजरातमधील नलिया येथे आणि दुसरी राजस्थानमधील फलोदी एअरबेसवर तयार केली जाईल. या दोन्ही सीमा पाकिस्तान सीमेच्या जवळ आहेत. नव्याने स्थापन झालेल्या 11 स्क्वॉड्रनपैकी 75 टक्के स्वदेशी एलएसी आणि पाचव्या पिढीच्या प्रगत मध्यम लढाऊ विमानांनी पूर्ण केले जाणार आहेत. एलएसी एमके-1 ची 40 विमाने हवाई दलात सामील होण्यासाठी आधीच मंजूरी देण्यात आली आहे. त्यांचे आदेशही एचएएलला देण्यात आले आहेत. त्यापैकी 18 विमाने सापडली असून ती हवाई दलाच्या सेवेत आहेत.
(हेही वाचा – आता ‘द काश्मीर फाईल्स’ प्रदर्शित होणार ‘या’ चार भाषांमध्येही!)
फ्रेंच कंपनी डसॉल्ट एव्हिएशनकडून 2016 मध्ये ऑर्डर केलेल्या 36 राफेल लढाऊ विमानांचे दोन स्क्वॉड्रन बनलेले आहेत. यामध्ये अंबाला एअरबेसवरील पहिले स्क्वॉड्रन ‘गोल्डन ऍरो’ आणि पश्चिम बंगालमधील हाशिमारा एअरबेसवरील दुसरे ‘फाल्कन्स ऑफ चंब आणि अखनूर’ यांचा समावेश आहे. हाशिमारा स्क्वॉड्रन प्रामुख्याने चीनमध्ये स्थित ईस्टर्न फ्रंटियरची देखरेख करण्यासाठी जबाबदार आहे. अंबालाचे स्क्वाड्रन लडाखमधील चीनसोबतच्या उत्तरेकडील सीमा आणि पाकिस्तानसोबतच्या इतर भागांवर लक्ष ठेवेल. हाशिमारा एअरबेसवर राफेलचे दुसरे स्क्वॉड्रन तयार करण्याची योजना पूर्वेकडील क्षेत्रात भारतीय हवाई दलाची क्षमता बळकट करण्याचे महत्त्व लक्षात घेऊन तयार करण्यात आली आहे.
तेजस मार्क-1एच्या आगमनाने ताकद वाढणार
एवढे सगळे होऊनही हवाई दलाने संसदीय समितीला अहवाल सादर करून 11 स्क्वाड्रन्सच्या कमतरतेवर चिंता व्यक्त केली आहे. त्यात म्हटले आहे की, सध्याच्या अनेक स्क्वॉड्रनचे ‘तांत्रिक आयुष्य’ संपुष्टात येत आहे. त्यामुळे या स्क्वाड्रनची ताकद उत्तरोत्तर कमी होत आहे. हवाई दलाने समितीला सांगितले आहे की, आमचे सध्याचे फायटर स्क्वाड्रन दोन शत्रूंचा सामना करण्यासाठी अपुरे आहे. सध्याची कार्य क्षमता राखण्यासाठी अतिरिक्त निधी आवश्यक आहे. स्क्वाड्रन्सची कमतरता असूनही आम्ही सर्वतोपरी प्रयत्न करत आहोत, असेही हवाई दलाने समितीला सांगितले. 2024 पर्यंत एलएसी तेजस मार्क-1ए लढाऊ विमानांच्या आगमनाने सध्याची ताकद वाढू शकते.
हवाई दलाच्या तुकड्यांच्या संख्येत घट झाल्याने चिंता
संरक्षण सचिव अजय कुमार यांनीही संसदीय समितीला सांगितले की, गेल्या तीन ते चार-पाच वर्षांत हवाई दलाचे सामर्थ्य वाढवण्यासाठी ठोस प्रयत्न करण्यात आले आहेत. एलसीए आणि राफेल लढाऊ विमानांव्यतिरिक्त, रशियाकडून 5 एस-400 हवाई क्षेपणास्त्र संरक्षण प्रणाली मागवल्या आहेत. त्यापैकी एक प्राप्त झाली असून त्यावर संसदीय स्थायी समितीने हवाई दलाच्या तुकड्यांच्या संख्येत घट झाल्याबद्दल चिंता व्यक्त करत, ती पूर्ण करण्यासाठी लढाऊ विमानांची वेळेत खरेदी करण्याची मागणी केली आहे. याशिवाय संसदीय समितीला भारतीय सैन्य आणि नौदलाच्या आधुनिकीकरणाच्या योजना आणि आधुनिक शस्त्रास्त्र प्रणालींच्या खरेदीबाबतही माहिती देण्यात आली आहे.
Join Our WhatsApp Community