इस्रो १ जानेवारीला २०२४ला देशातील पहिले ध्रुवीय मिशन सुरू करणार आहे. सतीश धवन अंतराळ केंद्र श्रीहरिकोटा येथून सकाळी ९.१० वाजता हे प्रक्षेपण होईल. यामध्ये PSLV-C58 सह एक्स-रे पोलरीमेट्री सॅटेलाइट (XPoSat) पाठवले जाईल. हा उपग्रह क्ष-किरणांचा डेटा गोळा करेल आणि कृष्णविवर आणि न्यूट्रॉन ताऱ्यांचा अभ्यास करेल. (ISRO)
XPoSat ही आदित्य L1 आणि Astrosat नंतर अवकाशात स्थापन होणारी तिसरी वेधशाळा असेल. २०२१ मध्ये लाँच केलेल्या नासाच्या इमेजिंग एक्स-रे पोलरीमेट्री एक्सप्लोरर (IXPE) नंतर हे भारताचे पहिले आणि जगातील दुसरे ध्रुवीय मिशन आहे.
(हेही वाचा- Ayodhya Ram Mandir : भाजी विक्रेत्याने राम मंदिराला भेट दिले ‘वर्ल्ड क्लॉक’, एकत्रित दाखविणार अनेक देशांची वेळ )
XPoSat ५ वर्षांपर्यंत ५० तेजस्वी तार्‍यांचा अभ्यास करेल
XPoSat चे उद्दिष्ट विश्वातील ५० तेजस्वी स्त्रोतांचा अभ्यास करण्याचे आहे. यामध्ये पल्सर, ब्लॅक होल एक्स-रे बायनरी, सक्रिय गॅलेक्टिक न्यूक्ली, न्यूट्रॉन तारे आणि थर्मल नसलेल्या सुपरनोव्हाचे अवशेष समाविष्ट आहेत. हा उपग्रह ५०० ते ७०० किमीच्या कमी पृथ्वीच्या कक्षेत स्थापित केला जाईल. तो ५ वर्षे डेटा गोळा करेल. एक्सपोसॅटचे प्राथमिक पेलोड POLIX (क्ष-किरणांमधील पोलारिमीटर इन्स्ट्रुमेंट) अंतराळातील मध्यम क्ष-किरण ऊर्जा श्रेणीमध्ये त्याच्या ८-३०केव्ही फोटॉनच्या ध्रुवीकरणाची डिग्री आणि कोन मोजेल, तर पूरक पेलोड XSPECT (क्ष-किरण स्पेक्ट्रोस्कोपी आणि वेळ) 0.८-५ keV ऊर्जा श्रेणीमध्ये स्पेक्ट्रोस्कोपिक माहिती प्रदान करेल. keV हे क्ष-किरण मोजण्याचे एकक आहे, ज्याला किलो इलेक्ट्रॉन व्होल्ट म्हणतात. हा उपग्रह आणि त्याचा पेलोड यूआर राव उपग्रह केंद्र आणि रमण संशोधन संस्थेने तयार केला आहे. याद्वारे अंतराळातील दूरच्या स्रोतांची भूमिती आणि यंत्रणा यांची माहिती आपण गोळा करता येईल.
प्रक्षेपण आणि वेग राखणे आवश्यक…
ISROची पहिली सौर मोहीम, आदित्य L1 जी २ सप्टेंबर रोजी प्रक्षेपित करण्यात आली होती, ती ६ जानेवारी रोजी नियोजित लॅग्रेंज पॉईंटवर पोहोचू शकते. २२ डिसेंबर रोजी इस्रोचे प्रमुख एस सोमनाथ यांनी सांगितले होते की, ६ जानेवारीपूर्वी त्याच्या आगमनाची खरी वेळ सांगितली जाईल. आदित्य L1 सौर ज्वाळांचा अभ्यास करेल आणि त्यांच्याद्वारे सूर्यावर उद्भवणारी वादळे आणि त्यांचा पृथ्वी आणि आकाशगंगेच्या इतर ग्रहांवर होणारा परिणाम याबद्दल माहिती गोळा करेल. सध्या आदित्य L1 ६ त्याच्या प्रवासाच्या सर्वात कठीण टप्प्यात आहे. प्रभामंडल कक्षेत त्याच्या प्रवेशाची उलटी गिनती सुरू झाली आहे. लॅग्रेंज पॉइंटमध्ये प्रवेश हा या मोहिमेतील सर्वात कठीण टप्पा आहे. यासाठी अचूक नेव्हिगेशन आणि नियंत्रण आवश्यक असेल. आदित्य L1 ला प्रभामंडल कक्षेत प्रवेश करण्यासाठी, त्याची प्रक्षेपण आणि वेग राखणे आवश्यक असेल