Sam Manekshaw : कसे होते सॅम माणेकशॉ?

फील्ड मार्शल सॅम होर्मुसजी फ्रामजी जमशेदजी माणेकशॉ (Sam Manekshaw) यांना “सॅम बहादूर”, “सॅम द ब्रेव्ह” म्हणूनही ओळखले जाते. ते १९७१ च्या भारत-पाकिस्तान युद्धादरम्यान भारतीय सैन्य दलाचे प्रमुख होते आणि फील्ड मार्शल पदापर्यंत पदोन्नती मिळालेले पहिले भारतीय सैन्य अधिकारी होते. जवळजवळ ४ दशके त्यांनी सैन्यदलाची सेवा केली. दुसऱ्या महायुद्धातही त्यांनी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली होती. (Sam Manekshaw)

सॅम माणेकशॉ (Sam Manekshaw) यांचा जन्म ३ एप्रिल १९१४ रोजी अमृतसर, पंजाब येथे झाला. त्यांचे वडील होर्मिझ्द माणेकशॉ हे डॉक्टर होते आणि त्यांच्या आईचे नाव हिला मेहता असे होते. त्यांचे आई-वडील दोघेही नेपाळी होते आणि ते गुजरातच्या किनारपट्टीच्या वलसाड शहरातून अमृतसरला गेले होते. माणेकशॉचे आई-वडील १९०३ मध्ये मुंबई सोडून लाहोरला जाऊन त्यांचे वडील वैद्यकशास्त्र सुरू करणार होते. मात्र जेव्हा त्यांची ट्रेन अमृतसर स्टेशनवर थांबली तेव्हा हिला यांना गर्भधारणेमुळे पुढे प्रवास करता आला नाही. बाळंतपणानंतर दोघांनी अमृतसरमध्ये राहण्याचा निर्णय घेतला. त्यांना एकूण चार मुलगे पाली, जॅन, सॅम आणि जॅमी आणि दोन मुली सिला आणि शेरू यांना जन्म दिला. (Sam Manekshaw)

१९३२ मध्ये माणेकशॉ (Sam Manekshaw) डेहराडूनच्या इंडियन मिलिटरी अकादमीमध्ये सामील झाले. त्यांना ४थ्या बटालियन, १२व्या फ्रंटियर फोर्स रेजिमेंटमध्ये नियुक्त करण्यात आले. दुसऱ्या महायुद्धात त्यांना शौर्यासाठी मिलिटरी क्रॉस देण्यात आला. १९४७ मध्ये भारताच्या फाळणीनंतर त्यांना ८ व्या गोरखा रायफल्समध्ये पुन्हा नियुक्त करण्यात आले. मिलिटरी ऑपरेशन डायरेक्टोरेटमध्ये सेवा बजावत असताना त्यांना ब्रिगेडियर पदावर बढती मिळाली. १९५२ मध्ये ते १६७ इन्फंट्री ब्रिगेडचे कमांडर झाले आणि १९५४ पर्यंत त्यांनी लष्कराच्या मुख्यालयात लष्करी प्रशिक्षण संचालक म्हणून काम केले. (Sam Manekshaw)

(हेही वाचा – Eddie Murphy : अमेरिकन विनोदी अभिनेता आणि गायक एडी मर्फी)

बांगलादेशच्या निर्मिती माणेकशॉ यांचा मोठा वाटा

इम्पीरियल डिफेन्स कॉलेजमध्ये हायर कमांड कोर्स पूर्ण केल्यानंतर, त्यांची नियुक्ती २६ व्या इन्फंट्री डिव्हिजनचे जनरल ऑफिसर कमांडिंग म्हणून करण्यात आली. त्यांनी डिफेन्स सर्व्हिसेस स्टाफ कॉलेजचे कमांडंट म्हणूनही काम केले. १९६३ मध्ये, माणेकशॉ (Sam Manekshaw) यांना लष्कराच्या कमांडरच्या पदावर बढती देण्यात आली आणि त्यांनी वेस्टर्न कमांडचा ताबा घेतला. १९६४ मध्ये ईस्टर्न कमांडमध्ये बदली करण्यात आली. (Sam Manekshaw)

१९६९ मध्ये माणेकशॉ (Sam Manekshaw) हे सातवे लष्करप्रमुख झाले. त्यांच्या नेतृत्वाखाली भारतीय सैन्याने १९७१ च्या भारत-पाकिस्तान युद्धात पाकिस्तान विरुद्ध विजय मिळवला. याचा अर्थ बांगलादेशच्या निर्मिती त्यांचा मोठा वाटा होता. त्यांना पद्मभूषण आणि पद्मविभूषण पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले आहे. १ डिसेंबर २०२३ मध्ये त्यांच्या जीवनावर ’सॅम बहादूर’ नावाचा चित्रपट प्रदर्शित झाला, ज्यात विकी कौशलने प्रमुख भूमिका साकारली होती. या चित्रपटासाठी विकी कौशलची खूप प्रशंसा झाली. (Sam Manekshaw)

हेही पहा –