उत्तराखंडमधील हरिद्वार शहरातील शिवालिक पर्वतरांगांच्या शिखरावर वसलेले मां मनसा देवी मंदिर भाविकांच्या श्रद्धेचे केंद्र आहे. मनसाचा शब्दशः अर्थ इच्छा पूर्ण करणारी देवी. देवीच्या दर्शनासाठी मंदिरात वर्षभर भाविकांची गर्दी असते. नवरात्रीच्या काळात मंदिराची शोभा पाहण्यासारखी असते. जो कोणी मातेच्या मंदिरात येतो तो आपली मनोकामना पूर्ण करण्यासाठी मंदिर परिसरात असलेल्या झाडाच्या फांद्यावर धागा बांधतो. एकदा त्यांची इच्छा पूर्ण झाली की, लोक पुन्हा या मंदिरात झाडाचा धागा सोडण्यासाठी येतात. (Mansa Devi Haridwar)
मनसा देवी मंदिर 1811 ते 1815 दरम्यान राजा गोला सिंह यांनी बांधले होते. हे मंदिर अशा चार ठिकाणांपैकी एक आहे जिथे समुद्रमंथनानंतर अमृताचे काही थेंब चुकून इथे पडले. पुढे या ठिकाणी मातेचे मंदिर बांधण्यात आले. मंदिरात देवीच्या दोन मूर्ती बसवण्यात आल्या आहेत. एका पुतळ्यात त्याला तीन तोंडे आणि पाच हात आहेत. दुसऱ्याला आठ हात आहेत. आई कमळ आणि नागावर विराजमान आहे.
भारतातील उत्तराखंडमध्ये हरिद्वार येथे मनसा देवी मंदिरचे एक हिंदू मंदिर आहे. या मंदिराची सात आश्चर्यकारक वैशिष्ट्ये आहेत ते आपण पाहुयात.
1) मंदिराचे महत्त्वः मनसा देवी आपल्या भक्तांच्या इच्छा पूर्ण करते असे मानले जाते. “मनसा” या शब्दाचा अर्थ इच्छा असा आहे. असे म्हटले जाते की, जे भक्त तिची प्रामाणिकपणे प्रार्थना करतात त्यांच्या इच्छा पूर्ण होतात. परिणामी, या मंदिरात देवीचे आशीर्वाद आणि दर्शन घेण्यासाठी दरवर्षी हजारो यात्रेकरू येत असतात.
2) ठिकाणः शिवालिक टेकड्यांमधील बिलवा पर्वताच्या (टेकडी) माथ्यावर वसलेल्या या मंदिरातून पवित्र गंगा नदी आणि हरिद्वार शहरासह आजूबाजूच्या परिसराचे विहंगम दृश्य दिसते. तसेच शांत आणि निसर्गरम्य ठिकाण मंदिराच्या आध्यात्मिक वातावरणात भर घालते.
(हेही वाचा – १९९९ पासून उद्धव ठाकरेंना मुख्यमंत्री पदाची लालसा ; Sanjay Shirsat यांचा उद्धव ठाकरेंवर गंभीर आरोप)
3) दोन मुख्य मंदिरेः मंदिर संकुलात देवी मनसा देवी आणि देवी पार्वतीचे आणखी एक रूप असलेल्या देवी चंडी देवीला समर्पित असे दोन मुख्य मंदिरे आहेत. दोन्ही मंदिरे भक्तांद्वारे अत्यंत पूजनीय आहेत आणि हरिद्वारमधील पवित्र तीर्थयात्रेचा एक भाग म्हणून त्यांना भेट दिली जाते.
4) प्रवेशः या मंदिरात भक्तांना एकतर डोंगर चढून किंवा सोयीस्कर रित्या केबल कार (रोपवे) च्या प्रवासाने मंदिरात पोहोचू शकतात, ज्यामुळे सभोवतालचे चित्तथरारक दृश्य दिसते. रोपवेचा प्रवास हा अनेक पर्यटकांसाठी एक आनंददायी अनुभव असतो.
5) सिद्धपीठः मनसा देवी मंदिर हे सिद्धपीठांपैकी एक मानले जाते, जिथे देवी सतीचे (भगवान शिवाची पत्नी) अंग तिच्या आत्मदाहाच्या घटनेदरम्यान पडले होते. असे मानले जाते की या पीठांना भेट दिल्याने आध्यात्मिक ज्ञान आणि इच्छा पूर्ण होतात.
(हेही पाहा – Modi Ki Guarantee : CAA, धर्माच्या आधारावर आरक्षण, रामनवमी अन् राममंदिर; काय आहेत पंतप्रधानांच्या 5 गॅरंटी)
6) नवरात्री उत्सवः देवी दुर्गा आणि तिच्या विविध रूपांच्या पूजेसाठी समर्पित नऊ दिवसांचा हिंदू सण असलेल्या नवरात्री उत्सवादरम्यान या मंदिरात भक्तांचा प्रचंड ओघ दिसून येतो. या काळात विशेष प्रार्थना, विधी आणि उत्सव आयोजित केले जातात.
7) प्रसादः भक्त देवीला प्रसाद म्हणून नारळ, मिठाई आणि लाल रंगाच्या चुनरीसह विविध वस्तू अर्पण करतात. असे मानले जाते की या वस्तू भक्तीभावाने अर्पण केल्याने देवीकडून आशीर्वाद आणि इच्छा पूर्ण होतात.
ही वैशिष्ट्ये एकत्रितपणे मनसा देवी हरिद्वार मंदिराला केवळ एक महत्त्वपूर्ण धार्मिक स्थळच नव्हे तर आध्यात्मिक पुनरुज्जीवन आणि सांस्कृतिक महत्त्व देखील प्रदान करतात. ( Mansa Devi Haridwar)
हेही पाहा –