२६ राफेल सागरी विमाने (Rafale Marine Jet) खरेदी करण्यासाठी फ्रान्ससोबत सुरू असलेल्या चर्चेदरम्यान चांगली किंमत मिळविण्यासाठी भारत सौदेबाजी करत आहे, या कराराची किंमत ५० हजार कोटींहून अधिक असणे अपेक्षित आहे. फ्रेंच शिष्टमंडळासोबत भारताच्या चर्चेची दुसरी फेरी सोमवारी, ८ जुलैपासून सुरू झाली. पुढील १०-१२ दिवस अशीच स्थिती राहण्याची शक्यता आहे.
भारत चर्चेबाबत स्पष्ट आहे आणि २०१६ मध्ये हवाई दलासाठी ३६ विमानांसाठी पूर्वीचा करार वापरून नौदलासाठी राफेल-एम कराराची मूळ किंमत समान ठेवू इच्छित आहे. या कराराच्या किमतीमध्ये महागाईचा खर्च समाविष्ट असेल, जो मागील करारामध्ये दोन्ही पक्षांमध्ये मान्य करण्यात आला होता.
चर्चेची पहिली फेरी…
२६ राफेल-एम लढाऊ विमाने खरेदी करण्याच्या करारावरील चर्चेची पहिली फेरी २४ जूनला सुरू झाली. त्यानंतर फ्रान्स सरकार आणि डसॉल्ट कंपनीच्या अधिकाऱ्यांनी संरक्षण मंत्रालयाच्या कॉन्ट्रॅक्ट निगोशिएशन कमिटीशी (Contract Negotiation Committee) चर्चा केली होती. ५० हजार कोटी रुपयांचा हा करार निश्चित झाल्यास, फ्रान्स राफेल-एम जेटसह शस्त्रे, सिम्युलेटर, क्रूसाठी प्रशिक्षण आणि लॉजिस्टिक सपोर्टदेखील देईल. गेल्या वर्षी पीएम मोदींच्या फ्रान्स दौऱ्यादरम्यान या डीलची माहिती पहिल्यांदा समोर आली होती. यानंतर, संरक्षण मंत्रालयाने विनंती पत्र जारी केले, जे फ्रान्सने डिसेंबर २०२३ मध्ये स्वीकारले.
विमानांचे लँडिंग आणि टेक-ऑफ कौशल्य
फ्रेंच ऑफरमध्ये लढाऊ विमानांवर भारतीय शस्त्रे एकत्रित करण्यासाठी पॅकेजचा समावेश आहे. या शस्त्रांमध्ये हवेतून हवेत मारा करणारे क्षेपणास्त्र, भारतीय विशिष्ट उन्नत लँडिंग उपकरणे आणि विमानवाहू जहाजांवरून ऑपरेट करण्यासाठी जेटमधील आवश्यक उपकरणे यांचा समावेश आहे. फ्रान्सने चाचण्यांदरम्यान भारतीय विमानवाहू युद्धनौकांकडून राफेल विमानांचे लँडिंग आणि टेक-ऑफ कौशल्य दाखवले आहे, परंतु रिअल-टाइम ऑपरेशनसाठी आणखी काही उपकरणे वापरावी लागतील. हा देखील भारताच्या कराराचा भाग असेल.
राफेल सागरी जेट हिंद महासागरात तैनात
२२ सिंगल सीट राफेल-एम जेट्स आणि ४ डबल ट्रेनर सीट राफेल-एम जेट्स नौदलासाठी खरेदी केली जात आहेत, हिंद महासागरात चीनचा मुकाबला करण्यासाठी INS विक्रांतवर तैनात केले जातील. भारतीय नौदल ही विमाने विशाखापट्टणम, आंध्र प्रदेशातील INS देगा येथे त्यांचा होम बेस म्हणून तैनात करणार आहे.
नौदलाची ट्विन-इंजिन जेट विमाने जगभरातील हवाई दलांद्वारे वापरल्या जाणाऱ्या समान विमानांपेक्षा अधिक महाग आहेत कारण समुद्रात ऑपरेशनसाठी अतिरिक्त क्षमता आवश्यक आहे. यामध्ये वाहकांवरील लँडिंगला अटक करण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या लँडिंग गियरचा देखील समावेश आहे.
राफेल पेशंट जेटची वैशिष्ट्ये…
– राफेल मरीन हे भारतातील राफेल लढाऊ विमानांपेक्षा अधिक प्रगत आहे. त्याचे इंजिन अधिक शक्तिशाली आहे, त्यामुळे ते आयएनएस विक्रांत या लढाऊ विमानावरून स्की जंप करू शकते.
- ते अगदी खालच्या ठिकाणीही उतरू शकते. याला ‘शॉर्ट टेक ऑफ बट अरेस्टर लँडिंग’ म्हणतात. राफेलच्या दोन्ही प्रकारातील सुमारे 85% घटक समान आहेत. याचा अर्थ सुटे भागांशी संबंधित कोणतीही कमतरता किंवा समस्या कधीही होणार नाही.
- ते १५.२७ मी. लांब, १०.८० मी. रुंद, ५.३४ मी. उच्च आहे. त्याचे वजन १०,६०० किलो आहे. त्याचा वेग १,९१२ किमी प्रतितास आहे. त्याची रेंज ३७०० किमी आहे. ते ५० हजार फूट उंचीपर्यंत उडते.
- अँटीशिप स्ट्राइकसाठी हे सर्वोत्तम मानले जाते. अणु प्रकल्पांवर हल्ला करण्याच्या दृष्टीकोनातूनही त्याची रचना करण्यात आली आहे.
- पहिल्या बॅचला २-३ वर्षे लागू शकतात, हवाई दलासाठी विमान येण्यासाठी ७ वर्षे लागली. आयएनएस विक्रांतच्या चाचण्या सुरू झाल्या आहेत. त्याच्या डेकवरील फायटर ऑपरेशन्सची अजून चाचणी व्हायची आहे.
- करारावर शिक्कामोर्तब झाल्यानंतर किमान एक वर्षासाठी तांत्रिक आणि खर्चाशी संबंधित औपचारिकता पूर्ण केल्या जातील.
तज्ज्ञांनी दिलेल्या माहितीनुसार, राफेल नौदलासाठीही योग्य आहे कारण हवाई दलाने राफेलच्या देखभालीशी संबंधित पायाभूत सुविधा तयार केल्या आहेत. नौदलासाठीही याचा उपयोग होईल. यामुळे खूप पैसे वाचतील. यावर सूत्रांचे म्हणणे आहे की राफेल-एमची पहिली तुकडी येण्यासाठी २-३ वर्षे लागू शकतात. हवाई दलासाठी ३६ राफेलचा करार २०१६ मध्ये झाला होता आणि डिलिव्हरी पूर्ण करण्यासाठी ७ वर्षे लागली.
हेही पहा –