बिर्ला मंदिराचा (Birla Mandir) संदर्भ भारतातील विविध शहरांमध्ये आणि राज्यांमध्ये बिर्ला कुटुंबाने बांधलेल्या विविध हिंदू मंदिरांना दिला जातो. ही सर्व मंदिरे भव्यपणे बांधलेली आहेत, त्यातील काही वाळूच्या दगडात तर काही पांढऱ्या संगमरवरात. मंदिरे सामान्यत: सहज प्रवेश करण्यायोग्य स्थानांसह स्थानिकदृष्ट्या फायदेशीर आहेत आणि मोठ्या संख्येने अभ्यागतांना सामावून घेण्यासाठी काळजीपूर्वक डिझाइन केलेले आहेत. उपासना क्षेत्र आणि भक्तांचे आयोजन करण्याची पद्धत देखील सुनियोजित आणि कार्यान्वित आहे. पहिले बिर्ला मंदिर 1939 मध्ये दिल्लीत घनश्यामदास बिर्ला आणि त्यांचे भाऊ, तसेच त्यांच्या वडिलांनी एकत्रितपणे बांधले होते. संपूर्ण भारतात 14 बिर्ला मंदिरे आहेत आणि ती सर्व कुटुंबाच्या विविध शाखांद्वारे व्यवस्थापित केली जातात.
भारताची राजधानी असतानाही दिल्ली येथे उल्लेखनीय मंदिरे नव्हती. मुघल काळात शिखरे असलेली मंदिरे मुघल काळापर्यंत निषिद्ध होती. बिर्ला कुटुंबाने बांधलेले पहिले मंदिर दिल्लीतील लक्ष्मीनारायण मंदिर होते. मंदिर एका प्रमुख ठिकाणी वसलेले होते आणि रचना अतिशय प्रशस्त माने उंच होती, सभा पूजेसाठी आणि इतर भक्ती हेतूंसाठी योग्य होती. आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून बांधले असले तरी मंदिरावर नागारा शैलीचे ठसे आहेत. बनारस, दिल्ली आणि भोपाळ येथील बिर्ला मंदिरे सर्व आधुनिक तंत्रे आणि उपकरणे वापरून बांधण्यात आली. नंतरची मंदिरे सँडस्टोन किंवा संगमरवरी बांधलेली आहेत आणि सामान्यतः 10-12 व्या शतकातील मारू-गुर्जरा वास्तुकलाच्या शास्त्रीय शैलीत बांधलेली आहेत, स्थानिक प्रादेशिक शैलींच्या काही घटकांसह. उदाहरणार्थ, बिर्ला मंदिर, हैदराबादचे गोपुरम. (Birla Mandir)
भारतातील 14 बिर्ला मंदिरांची यादी येथे आहे.- (Birla Mandir)
लक्ष्मी नारायण मंदिर, दिल्ली
बिर्ला मंदिर, हैदराबाद
बिर्ला मंदिर, कोलकाता
बिर्ला मंदिर, कुरुक्षेत्र
बिर्ला मंदिर, शहाड
बिर्ला मंदिर, शारदा पीठ
बिर्ला मंदिर, भोपाळ
बिर्ला मंदिर, जयपूर
बिर्ला मंदिर, पाटणा
बिर्ला मंदिर, रेणुकूट
बिर्ला मंदिर, वाराणसी
बिर्ला मंदिर, नागदा
बिर्ला मंदिर, ब्रजराजनगर
बिर्ला मंदिर, अकोला
हेही पहा –
Join Our WhatsApp Community