Judicial Officer : भारतीय न्यायिक अधिकाऱ्यांच्या पदांविषयी तुम्ही ‘हे’ जाणता का ?

भारतातील न्यायव्यवस्था स्वतंत्र असून तिची रचना विविध स्तरांवर करण्यात आली आहे. न्यायालयातील न्यायाधिशांचे पद आणि त्यांची भूमिका ही न्यायव्यवस्थेतील महत्त्वाचा भाग आहे. भारतीय न्यायिक (Judicial Officer) अधिकाऱ्यांची पदे खालीलप्रमाणे आहेत.

(हेही वाचा – CM Yogi Aditynath म्हणतात, जम्मू-काश्मीरमध्ये आता मौलवीही घेत आहेत रामनाम..)

1. मुख्य न्यायाधीश (Chief Justice): हा सर्वोच्च पद असतो. सर्वोच्च न्यायालयात मुख्य न्यायाधीश भारतातील सर्वोच्च न्यायाधीश असतात. उच्च न्यायालयात देखील एका न्यायालयाचा मुख्य न्यायाधीश असतो.
2. उच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश (High Court Judges): राज्यांच्या उच्च न्यायालयांमध्ये हे न्यायाधीश नियुक्त केले जातात. त्यांच्यावर गंभीर आणि मोठ्या खटल्यांचा निपटारा करण्याची जबाबदारी असते.
3. जिल्हा न्यायाधीश (District Judges): प्रत्येक जिल्ह्यात मुख्य न्यायाधीश असतात. जिल्हा न्यायाधीश मुख्य जिल्हा न्यायालयांमध्ये कार्यरत असतात. सामान्यतः ते दीवानी आणि फौजदारी प्रकरणांमध्ये निर्णय देतात.
4. अपर जिल्हा न्यायाधीश (Additional District Judges): जिल्हा न्यायाधीशांच्या मदतीसाठी नेमलेले अधिकारी असतात. ते जिल्हा न्यायालयातील काही खटले हाताळतात.
5. मुख्य दंडाधिकारी (Chief Judicial Magistrate): हा पदाधिकाऱ्यांचा दर्जा आहे, जो जिल्ह्यातील मुख्य न्यायालयांमध्ये कार्यरत असतो. फौजदारी प्रकरणे हाताळण्यासाठी मुख्य दंडाधिकारी जबाबदार असतो.
6. दंडाधिकारी (Magistrates): दंडाधिकारी न्यायालयात विविध प्रकारच्या फौजदारी प्रकरणांची सुनावणी करतात. दंडाधिकारी दोन प्रकारचे असतात:
   • प्रथम श्रेणी दंडाधिकारी (First Class Magistrates)
   • द्वितीय श्रेणी दंडाधिकारी (Second Class Magistrates)
7. न्यायिक दंडाधिकारी (Judicial Magistrates): दंडाधिकाऱ्यांमध्ये न्यायिक आणि गैरन्यायिक प्रकार असतात. न्यायिक दंडाधिकारी हे न्यायप्रवर्तक खटले हाताळतात.

भारतातील न्यायिक अधिकारी न्यायालयीन व्यवस्थेचा महत्त्वपूर्ण भाग आहेत आणि त्यांची नेमणूक आणि कामकाज स्वतंत्र आणि पारदर्शक असते. त्यांची भूमिका न्यायदानात (Judicial Officer) अतिशय महत्त्वाची असते.

(माहिती सोर्स : एआय)

हेही पहा –