जेरुसलेम : जगाच्या इतिहासातील सोनेरी पान!

इस्रायल देशाची राजधानी जेरुसलेम हे जगातील एक धार्मिक आणि ऐतिहासिक केंद्र असून ते यहुदी, मुस्लिम आणि ख्रिश्चनांसाठी अतिशय पवित्र, स्वर्गीय आणि दोलायमान शहर आहे. जेरुसलेम शहराच्या धार्मिक आणि ऐतिहासिक महत्वाच्या पलीकडे पाहिले असता हे अतिशय एक प्रगत, गतिशील आणि आधुनिक शहर आहे.

इ.स.पू. १,००० मध्ये राजा डेव्हिडने जेरूसलेम जिंकून येथे ज्यू राज्याची राजधानी बनविली. राजा डेविडचा मुलगा शलमोन यांनी सुमारे ४० वर्षांनंतर येथे पहिले पवित्र मंदिर बांधले. बॅबिलॉन लोकांनी इ.स. ५८६ मध्ये जेरुसलेम ताब्यात घेतला, मंदिर उद्ध्वस्त केले आणि यहुद्यांना बंदिवासात पाठविले. त्यानंतर सुमारे ५० वर्षांनंतर पर्शियन राजा सायरस याने यहुद्यांना जेरूसलेमला परत जाण्याची परवानगी दिली आणि मंदिर पुन्हा बांधले. अलेक्झांडर द ग्रेट यांनी इ.स.पू. ३३२ मध्ये जेरूसलेमचा ताबा घेतला. पुढच्या कित्येक शंभर वर्षांत हे शहर रोमन, पर्शियन, अरब, फाटिमिड्स, सेल्जुक टर्क्स, क्रुसेडर, इजिप्शियन, मामेलुक्स आणि इस्लामी अश्या वेगवेगळ्या लोकांनी जिंकले आणि त्यावर राज्य केले.

(हेही वाचा : अंगकोर वॅट : प्राचीन वास्तुकलेचा अजरामर ठेवा!)

टेंपल माउंट

टेंपल माउंट हे जेरूसलेमच्या टेकडीवर स्थित एक कंपाऊंड आहे जे सुमारे 35 एकर जागेवर आहे. यात वेस्टर्न वॉल, डोम ऑफ द रॉक आणि अल-अकसा मशिदीसारख्या धार्मिक रचना आहेत. यहुदी धर्मातील हे सर्वात पवित्र आणि प्राचीन स्थान आहे. ज्यू धर्मग्रंथात अब्राहमचा मुलगा इसहाक याच्या जवळच्या बलिदानाचा भाग होता. ही जागा प्रथम आणि द्वितीय मंदिराचे स्थान आणि बर्‍याच ज्यू संदेष्ट्यांनी शिकविल्या जागेचे ठिकाण आहे.

चर्च ऑफ होली सेपुलचर

चर्च ऑफ होली सेपुलचर हे ३३५ ए.डी. मध्ये बांधले गेलेले एक ठिकाण आहे जेथे येशूला वधस्तंभावर खिळण्यात आले आणि जेथे त्याचे पुनरुत्थान झाले. हे ठिकाण जेरूसलेमच्या ख्रिश्चन क्वार्टर मध्ये आहे. दर वर्षी जगभरातील हजारो ख्रिश्चन यात्रेकरू या चर्चला भेट देतात. बरेच लोक यास जगातील सर्वात पवित्र ख्रिश्चन साइट मानतात.

(हेही वाचा :बिबट्याचे संवर्धन ही काळाची गरज!)

डोम ऑफ द रॉक

१११ ए.डी. मध्ये जेरूसलेममधील नाश झालेल्या यहुदी मंदिराच्या जागेवर सोन्याचे घुमट असलेले इस्लामिक मंदिर असलेले डोम ऑफ द रॉक बांधले गेले. टेम्पल माउंटवर स्थित घुमट, खलीफा अब्द अल मलिक यांनी बांधला होता. ही जेरुसलमे मधील सगळ्यात जुनी इस्लामी इमारत आहे आणि त्याच तेथूनच मुहम्मद पैगंबर स्वर्गात गेले असा मुस्लिम लोकांचा विश्वास आहे.

तुर्क साम्राज्य

१५१६ ते १९१७ या काळात जेरुसलेम व मध्य पूर्वेच्या बर्‍याच भागांवर तुर्क साम्राज्याने राज्य केले. पहिल्या महायुद्धानंतर ग्रेट ब्रिटनने जेरूसलेम ताब्यात घेतले जो त्या काळी काही प्रमाणात पॅलेस्टाईनचा भाग होता. १९४८ मध्ये इस्रायलचे स्वतंत्र राज्य होईपर्यंत ब्रिटीशांनी शहर व त्याच्या आसपासचे प्रांत नियंत्रित केले. इस्रायलच्या अस्तित्वाच्या पहिल्या २० वर्षांत जेरुसलेमचे विभाजन झाले. इस्रायलने तेथील पश्चिम भागांवर नियंत्रण ठेवले तर जॉर्डनने पूर्व जेरूसलेमवर नियंत्रण ठेवले. १९६७ मध्ये सहा दिवसांच्या युद्धानंतर इस्रायलने संपूर्ण जेरुसलेम ताब्यात घेतले. जेरुसलेमचा प्राचीन आणि आधुनिक इतिहास आणि इस्राएल पॅलेस्टाइन संघर्ष पाहता जेरुसलेमचे भविष्य अनिश्चित आहे असे वाटते. असे असूनही हे शहर महान धार्मिक, ऐतिहासिक आणि राजकीय सामर्थ्यासह आजही उभे आहे हे स्पष्ट आहे आणि पुढील अनेक वर्षे ते स्वतःची ओळख निश्तितच जपेल. मी स्वतः जेरुसलेमला भेट दिली आहे. रात्री ९ वाजता मी एकटा रस्त्यावर चालत होतो. मला कुठल्याही प्रकारची असुरक्षितता जाणवली नाही. अतिशय सुंदर आणि उत्कृष्ट शहरी रचना असलेले जेरुसलेम हे माझ्या मनात कायमचे घर करून राहिलेले आहे.