churchgate railway station : असा आहे चर्चगेट स्टेशनचा इतिहास! पूर्वी या स्थानकाचे नाव काय होते?

दक्षिण मुंबईत स्थित चर्चगेट रेल्वे स्टेशन हे एक ऐतिहासिक महत्त्वाचे स्थान आहे आणि मुंबई उपनगरीय रेल्वेच्या पश्चिम मार्गाचे दक्षिणेकडील टर्मिनस आहे. त्याचे नाव “चर्च गेट” वरून पडले आहे, जे जुन्या फोर्ट सेंट जॉर्जच्या तीन दरवाज्यांपैकी एक आहे, जे सेंट थॉमस कॅथेड्रल चर्चकडे जाते. शहरी विस्तारासाठी मार्ग मोकळा करण्यासाठी १८६० च्या दशकात किल्ला आणि त्याचे दरवाजे पाडण्यात आले. (churchgate railway station)

१८७० मध्ये, पाडलेल्या चर्च गेटच्या जागेजवळ, स्टेशनची स्थापना करण्यात आली. सुरुवातीला, कुलाबा हे दक्षिणेकडील स्टेशन होते, परंतु १९३० च्या दशकात कुलाबा टर्मिनस बंद झाल्यानंतर, चर्चगेट हे प्राथमिक उपनगरीय टर्मिनस बनले. गेल्या काही वर्षांत, स्टेशनचे अनेकदा नूतनीकरण झाले आहे, ज्यामध्ये विद्युतीकरण आणि संरचनात्मक सुधारणांचा समावेश आहे. (churchgate railway station)

(हेही वाचा – ration card ekyc : रेशन कार्डसाठी ई-केवायसी कशी करायची? इथे आहे स्टेप-बाय-स्टेप माहिती!)

मूळ नाव :

ब्रिटीश राजवटीच्या काळात, मुंबई एका तटबंदीने वेढलेले होते, ज्यामध्ये वस्तीत जाणारे तीन मुख्य दरवाजे होते:

१. अपोलो गेट

२. बाजार गेट

३. चर्च गेट

नंतरचे नाव सेंट थॉमस कॅथेड्रलच्या जवळ असल्याने पडले, जे १७१८ मध्ये मुंबईत बांधलेले पहिले अँग्लिकन चर्च होते. चर्च गेट हे तटबंदी असलेल्या शहराचे प्रवेशद्वार होते, जिथे आज गजबजलेला चर्चगेट परिसर आहे. १९ व्या शतकाच्या मध्यात, शहराच्या वाढत्या लोकसंख्येसाठी जागा मोकळी करण्यासाठी किल्ल्याच्या भिंती पाडण्यात आल्या आणि हे गेट इतिहासातून गायब झाले. यावरुन रेल्वे स्टेशनचे नामकरण करण्यात आले. (churchgate railway station)

(हेही वाचा – gym motivation quotes वाचा आणि रहा तंदुरुस्त! खोटं वाटतंय? मग वाचा हा लेख)

चर्चगेट रेल्वे स्टेशनची स्थापना

दक्षिण मुंबईतील वाढत्या उपनगरीय वाहतुकीची काळजी घेण्यासाठी १८७० मध्ये रेल्वे स्टेशनची स्थापना करण्यात आली. त्या वेळी, दक्षिणेकडील उपनगरीय टर्मिनस कुलाबा टर्मिनस होते, जे १८७३ मध्ये उघडले गेले. तथापि, चर्चगेट परिसरात वाढत्या व्यावसायिक गतिविधींमुळे, १९३० मध्ये कुलाबा टर्मिनस बंद करण्यात आले, ज्यामुळे चर्चगेट हे वेस्टर्न लाईनचे टर्मिनल स्टेशन बनले. (churchgate railway station)

संरचनात्मक विकास

चर्चगेट स्टेशनमध्ये गेल्या काही दशकांमध्ये अनेक सुधारणा करण्यात आल्या आहेत :

विद्युतीकरण : १९२८ मध्ये वेस्टर्न लाईनचे विद्युतीकरण करण्यात आले, ज्यामुळे उपनगरीय रेल्वे प्रवासात क्रांती घडली.

विस्तार : मुंबईची वाढती लोकसंख्या लक्षात घेता अधिक प्लॅटफॉर्म निर्माण घेण्यासाठी आणि जास्त वाहतूक हाताळण्यासाठी स्टेशनचा विस्तार करण्यात आला.

नूतनीकरण : प्रवाशांना अधिक कार्यक्षमतेने सेवा देण्यासाठी तिकीट काउंटर, इलेक्ट्रॉनिक बोर्ड आणि एस्केलेटरसह आधुनिक सुविधा प्रदान करण्यात आल्या. (churchgate railway station)

(हेही वाचा – EPFO KYC : ईपीएफओसाठीची केवायसी ऑनलाईन कशी करायची?)

वास्तुशिल्पाचे महत्त्व

स्थानकाच्या वास्तुकलेतून साधेपणा आणि कार्यक्षमता डोकावते. ब्रिटिश वसाहती डिझाइनमध्ये ही तयार करण्यात आली आहे. मात्र कालांतराने झालेल्या अद्यतनांनी पारंपारिक आणि आधुनिक शैलींचे मिश्रण केले आहे.

सांस्कृतिक खूण

गेल्या काही वर्षांत, चर्चगेट मुंबईच्या ओळखीचा एक भाग बनले आहे. ते बॉलिवूड चित्रपटांमध्ये, स्थानिक लोककथांमध्ये आणि असंख्य नागरिकांच्या जीवनात याचे प्रतिबंब झळकले आहे. जवळच मरीन ड्राइव्ह, गेट वे ऑफ इंडिया आणि अनेक प्रेक्षणीय स्थळे असल्यामुळे या ठिकाणांचे सांस्कृतिक महत्त्व वाढले आहे. (churchgate railway station)

हेही पहा –