उष्माघात – कारणे, लक्षणे आणि उपाय!

सर्वसाधारणपणे प्रामुख्याने प्रत्येक वर्षी एप्रिल, मे व जून या महिन्यांमध्ये उष्माघाताचा प्रादुर्भाव असतो. प्रामुख्याने चंद्रपूर जिल्ह्यात उष्माघाताचा प्रभाव आढळून येतो. उष्माघाताने मृत्यू होऊ नये यासाठी जागरूक राहणे गरजेचे आहे.

उष्माघात होण्याची कारणे

• उन्हाळ्यामध्ये शेतावर अथवा इतर मजुरीची कामे फार वेळ करणे.
• कारखान्यात बॉयलर रूममध्ये काम करणे.
• जास्त तापमानाच्या खोलीमध्ये काम करणे.
• घट्ट कपड्यांचा वापर करणे.
• प्रत्यक्ष उष्णतेशी अथवा तापमानातील वाढत्या परिस्थितीशी सतत संबंध येण्याने उष्माघात होतो.

उष्माघाताची लक्षणे

• थकवा येणे
• ताप येणे
• त्वचा कोरडी पडणे
• भूक न लागणे
• चक्कर येणे
• निरुत्साही होणे
• डोके दुखणे
• रक्तदाब वाढणे
• मानसिक बैचेन व अस्वस्थता, बेशुद्धावस्था

प्रतिबंधात्मक उपाय 

• वाढत्या तापमानात फार वेळ कष्टाची कामे करणे टाळावे.
• कष्टाची कामे सकाळी लवकर अथवा संध्याकाळी कमी तापमान असताना करावीत.
• उष्णता शोषून घेणारे कपडे (काळया किंवा भडक रंगाचे कपडे) वापरू नयेत.
• सैल पांढऱ्या रंगाचे कपडे वापरावेत.
• जलसंजीवनीचा वापर करावा.
• पाणी भरपूर प्रमाणात प्यावे.
• उष्माघाताची लक्षणे दिसू लागल्यास ताबडतोब काम करणे थांबवावे.
• उन्हात बाहेर जाताना गॉगल्स, डोक्यावर टोपी, टॉवेल, फेटा उपरणेचा वापर करावा.

उपचार पद्धती

• रुग्णास हवेशीर व वातानुकूलित खोलीत ठेवावे.
• रुग्णाचे तापमान खाली आणण्याच्या दृष्टीने प्रयत्न करावेत.
• रुग्णास थंड पाण्याने अंघोळ घालावी.
• रुग्णाच्या कपाळावर थंड पाण्याच्या पट्ट्या ठेवाव्यात, किंवा आइस पॅक लावावेत.

आरोग्य कर्मचाऱ्यांनी गृहभेटी देऊन जनतेला उष्माघाताची कारणे, लक्षणे व प्राथमिक उपाययोजना त्याचप्रमाणे उष्माघात होऊ नये यासाठी घ्यावयाची काळजी, याबाबत पुरेशी माहिती द्यावी. 1 एप्रिल ते 26 मे 2022 हा उष्माघात कालावधी असून या कालावधीत नागरिकांनी आपल्या आरोग्याची काळजी घ्यावी. असे आरोग्य विभागाकडून कळविण्यात आले आहे.