आपण स्क्रीनसमोर श्वास घ्यायला विसरतो. (Screen Apnea) विशेषतः ई-मेल तपासताना आपण इतके त्यात गुंतून जातो की, श्वास घेण्यासही विसरतो. लेखक जेम्स नेस्टर यांनी त्यांच्या ‘ब्रेथ: द न्यू सायन्स ऑफ अ लॉस्ट आर्ट’ या पुस्तकात लिहिले आहे की, गॅजेट्सच्या अतिवापरामुळे आपला स्क्रीन टाइम वाढला आहे. स्क्रीन टाइम वाढल्याने, आपल्या श्वासोच्छवासाची पद्धत देखील बदलली आहे. जेव्हा आपल्याला कोणत्याही प्रकारच्या गोष्टीचा सामना करावा लागतो, तेव्हा आपली मज्जासंस्था धोका आहे की नाही, हे समजून घेण्यासाठी सिग्नल शोधते, असे चॅपल हिल येथील नॉर्थ कॅरोलिना विद्यापीठातील मानसोपचारशास्त्राचे प्राध्यापक स्टीफन पोर्जेस यांनी सांगितले. ही एक समस्या बनते.
(हेही वाचा – Indian Army Killed Terrorists : जम्मू काश्मीरमध्ये ‘या’ जिल्ह्यांत दहशतवाद्यांना कंठस्नान घालण्यात लष्कराला यश)
हृदयाच्या ठोक्यांचा अभ्यास
दिवसभर काम केल्यानंतर श्वासाच्या दुर्गंधीमुळे तुम्हाला थकवा जाणवू शकतो, जरी काम विशेषतः तणावपूर्ण नसले तरीही ! मायक्रोसॉफ्टच्या माजी कार्यकारी लिंडा स्टोन यांनी एक प्रयोग केला. त्याने 200 लोकांना आपल्या घरी बोलावले. त्यांनी त्यांचे ई-मेल तपासत असताना त्यांच्या हृदय गती आणि श्वासोच्छवासाचे निरीक्षण केले आणि त्यांना आढळले की सुमारे 80% लोक वेळोवेळी त्यांचे श्वास रोखून ठेवतात किंवा त्यांच्या श्वासोच्छवासाच्या पद्धतीत बदल झाला आहे.त्यांनी याला ई-मेल ऍप्निया असे नाव दिले. नंतर, जेव्हा त्याच्या लक्षात आले की आपला श्वासोच्छवासाचा पॅटर्न केवळ मेल चेक करतानाच नाही, तर स्क्रीनवर काहीही करताना देखील बदलतो, तेव्हा त्यांनी याला स्क्रीन एपनिया असे नाव दिले. (Screen Apnea)
लिंडा स्टोन याविषयी सांगतात, “तुमच्याकडे 10 वेगवेगळ्या स्क्रीन उघडल्या आहेत. कोणीतरी तुम्हाला मजकूर पाठवत आहे, कोणीतरी तुम्हाला कॉल करत आहे, कोणीतरी तुम्हाला ईमेल करत आहे. आम्ही “सतत उत्तेजित” होण्यासाठी विकसित झालो नाही.”
शरीराच्या तणावाचे प्रकटीकरण
‘स्क्रीन एपनिया हे आपल्या शरीराच्या तणावाचे प्रकटीकरण आहे. जे स्वायत्त मज्जासंस्थेमध्ये तज्ञ आहेत. जेव्हा आपल्याला कोणत्याही प्रकारच्या उत्तेजनांचा सामना करावा लागतो, तेव्हा आपली मज्जासंस्था धोका आहे की नाही याचा उलगडा करण्यासाठी सिग्नल शोधते. एकाग्रतेसाठी मानसिक प्रयत्नांची आवश्यकता असते, ज्यामुळे उथळ श्वासोच्छ्वास आणि हृदयाचे ठोके कमी होणे यासह शारीरिक बदलांची साखळी सुरू होते आणि तुमचे शरीर “शांत” होते आणि तुम्हाला लक्षकेंद्रित करण्यात मदत करण्यासाठी संसाधने वळवतात, असे ते म्हणाले. मांजर त्यांची शिकार करताना अनेकदा हल्ला करण्यापूर्वी ते शरीर आकसून घेतात किंवा त्यांचा श्वास उथळ होतो. जेव्हा तुम्हाला ईमेल, मजकूर किंवा स्लॅक संदेश मिळतो तेव्हा मूलत: तेच घडते: तुम्ही स्तंभित होता. त्यानंतर वाचा आणि कृतीची योजना तयार करा. हे एखाद्या प्रसंगी हानीकारक नसले तरी, ते दिवसभर, दररोज चालू ठेवल्यास ते एक समस्या बनतात, कारण ते मज्जासंस्थेला धोकादायक स्थितीत बदलते, असे प्राध्यापक डॉ. स्टीफन पोर्जेस याविषयी सांगतात. (Screen Apnea)
हेही पहा –
Join Our WhatsApp Community