gulmohar plant : गुलमोहर झाडाचे वैशिष्ट्य तुम्हाला माहिती आहे का? मग हा लेख वाचा!

गुलमोहराचं झाड हे जगातल्या सर्वांत सुंदर उष्णकटिबंधीय वनस्पतींपैकी एक मानलं जातं. गुलमोहराची झाडं मोठी, पानझडी प्रकारची आणि फुलांनी बहरलेली असतात. या झाडाला एक हलका सुगंध असतो. गुलमोहराचं झाड खूप सुंदर दिसतं.

गुलमोहराचं झाड हे भारतातल्या अतिशय लोकप्रिय वनस्पतींपैकी एक आहे. गुलमोहराच्या झाडाचं वैज्ञानिक नाव डेलोनिक्स रेजिआ असं आहे. याव्यतिरिक्त हे झाड रॉयल पॉइन्सियाना, मेफ्लॉवर ट्री, फ्लॅम्बोयंट ट्री, मोराचं झाड, फ्लेम ट्री आणि कृष्णा चुरा या नावांनीही ओळखलं जातं. (gulmohar plant)

(हेही वाचा – Ind vs SA, 3rd T20 : प्रवासातच साजरा झाला संजू सॅमसनचा वाढदिवस )

उन्हाळ्यामध्ये गुलमोहराच्या फुलांचा हंगाम असतो. गुलमोहराच्या फुलांना एकाच आकाराच्या चार केशरी पाकळ्या असतात आणि पाचवी पाकळी थोडी मोठी असते आणि त्यावर पिवळे आणि पांढरे ठिपके असतात. तसंच फुलांच्या मध्यभागीही पट्ट्या असतात.

उन्हाळ्याच्या दिवसांमध्ये सकाळच्या वेळी प्रत्येक गुलमोहराच्या झाडांवर फुलांच्या पाकळ्या पसरलेल्या दिसतात. फुलांनी बहरलेलं गुलमोहराचं झाड खरोखरच खूप सुंदर दिसतं. गुलमोहराच्या झाडाची पानं नाजूक असतात. (gulmohar plant)

गुलमोहराच्या झाडाचं महत्त्व :

सजावटीचं महत्त्व : फुलांनी बहरलेलं गुलमोहराचं झाड हे नैसर्गिक सौंदर्याचा नमुनाच आहे. आपल्या आसपासच्या जागेचं सौंदर्य वाढवण्यासाठी अनेकांना गुलमोहराचं झाड आपल्या बागेत लावायला आवडतं. त्यामुळेच अनेक नगरपालिका आणि महानगरपालिका रस्त्याच्या कडेला गुलमोहराची झाडं लावतात. सुंदर फुलांव्यतिरिक्त ही झाडं उष्ण भागांत सावलीसुद्धा देतात.

सांस्कृतिक महत्त्व : गुलमोहराचं झाड हे केरळमध्ये एक पवित्र वृक्ष मानलं जातं. गुलमोहराचं फुल हे केवळ भारतातच नाही तर इतर देशांमध्येही खूप लोकप्रिय आहे. सेलंगोर आणि मलेशियामध्ये या फुलाला सिटी फ्लॉवर म्हणून ओळखलं जातं. (gulmohar plant)

(हेही वाचा – Crime News: निवडणूक पथकाचे अधिकारी असल्याचे भासवत 5 भामट्यांनी व्यापाऱ्याला घातला 25 लाखांचा गंडा)

गुलमोहराच्या झाडाचे उपयोग :

औषधी उपयोग :

१. गुलमोहरच्या झाडाचे अनेक औषधी गुणधर्म आहेत. याचा उपयोग बॅक्टेरियाच्या वाढीला प्रतिबंध करणारा पदार्थ, दाहविरोधी, अँटीफंगल, अँटीमाइक्रोबियल, अँटीऑक्सिडंट, अँटीमलेरिया, गॅस्ट्रोपासून रक्षण करणारं, कार्डिओपासून वाचवणारं आणि जखमेवर उपचार करण्यासाठी केला जातो.

२. गुलमोहराच्या झाडाची पानं मधुमेहविरोधी असतात. या पानांचा मिथेनॉल नावाचा अर्क रक्तातली ग्लुकोजची पातळी कमी करण्यासाठी वापरला जातो.

३. गुलमोहराच्या पानांमध्ये यकृताचं संरक्षण करण्याची क्षमता असते आणि ही पानं अतिसार रोखण्यासाठीही वापरली जातात.

४. गुलमोहराच्या झाडांच्या पानांमधून काढलेल्या तेलामध्ये बुरशीविरोधी गुणधर्म असतात.

५. आयुर्वेदिक औषधांमध्ये या गुलमोहराच्या झाडाचा उपयोग बद्धकोष्ठता, संधिवात, जळजळ, मधुमेह, मलेरिया आणि न्यूमोनिया यांसारख्या अनेक शारीरिक व्याधींवर उपचार करण्यासाठी केला जातो.

६. मातीच्या पुनर्वसनासाठीही गुलमोहराचं झाड वापरलं जातं.

७. गुलमोहराच्या झाडामुळे वातावरणातल्या नायट्रोजन वायूचं निराकरण करण्यात देखील मदत होते. (gulmohar plant)

(हेही वाचा – Mohammed Shami : अखेर मोहम्मद शामी पुनरागमनासाठी सज्ज)

व्यावसायिक उपयोग :

१. गुलमोहराच्या झाडाचं लाकूड इंधन म्हणून वापरलं जातं.

२. गुलमोहराच्या फुलांचा उपयोग मधमाशीपालन करताना मधमाशांचं खाणं म्हणून केला जातो.

३. या वनस्पतीपासून जाड डिंक तयार होतं. हे डिंक पाण्यात विरघळतं. या नैसर्गिक गमचा उपयोग फर्निचर उत्पादन आणि कापड उद्योगासाठी बंधनकारक एजंट म्हणून केला जातो.

४. गुलमोहराच्या बियांपासून पांगम तेल मिळतं. हे तेल टॅनिंग उद्योगात खूप उपयुक्त आहे.

५. गुलमोहराच्या कडक आणि लांबलचक बिया बऱ्याचदा दागिने बनवण्यासाठी मणी म्हणून वापरल्या जातात. (gulmohar plant)

गुलमोहराच्या झाडाचे तोटे :

गुलमोहराच्या झाडाचे फारसे तोटे नाहीत. याची एकच समस्या आहे की, या झाडाला पसरायला भरपूर जागा लागते. या झाडाचा किरीट पसरण्यापासून थांबवणं खरंच खूप कठीण आहे. या झाडाच्या उथळ मुळांमुळे झाडाला जोरदार वारा आणि वादळापासून धोका निर्माण होतो.

हेही पहा –