Sunita Williams अंतराळात किती दिवस होत्या आणि कशी आहे त्यांच्या परतीची चित्तथरारक कथा?

नऊ महिने अंतराळात राहिल्यानंतर अंतराळवीर सुनीता विल्यम्स (Sunita Williams) आणि बुच विल्मोर यांना पृथ्वीवर परत घेऊन येणारं ड्रॅगन अंतराळयान फ्लोरिडाच्या किनाऱ्यावर संध्याकाळी ५.५७ वाजता, भारतीय वेळेनुसार पहाटे ३.२७ वाजता खाली उतरलं. त्यानंतर काही वेळातच ५९ वर्षीय सुनीता विल्यम्स आणि ६२ वर्षीय विल्मोर यांना अंतराळयानातून बाहेर काढण्यात आलं. ते दोघेही त्या यानातून बाहेर येताना हसत होते आणि हात हलवत होते. नासाचे निक हेग आणि रोसकॉसमॉस अंतराळवीर अलेक्झांडर गोर्बुनोव्ह हे १७ तासांच्या घरी परतण्याच्या प्रवासात त्यांच्यासोबत होते.

पृथ्वीवर परतण्याचा हा शेवटचा टप्पा सर्वांत कठीण होता. कारण स्पेसएक्सच्या ड्रॅगन अंतराळयानाने पृथ्वीच्या वातावरणात पुन्हा प्रवेश केला, त्यावेळेस ते यान ताशी २८,८०० किलोमीटर एवढ्या वेगाने प्रवास करत होतं. त्यावेळी निर्माण होणाऱ्या घर्षणामुळे यानाच्या बाह्य आवरणाचं तापमान सुमारे १,६०० अंश सेल्सिअसपर्यंत पोहोचलं होतं. पण ड्रॅगन यानामध्ये उष्णता ढाली (हीट प्रोटेक्शन) असल्यामुळे त्या यानाच्या आत असलेल्या अंतराळवीरांना संरक्षण मिळालं. सुनीता विल्यम्स (Sunita Williams) यांच्या घरी परतण्याचा आनंद तेव्हाच साजरा करायला सुरुवात झाली होती, जेव्हा ड्रॅगन अंतराळयानाने पृथ्वीच्या वातावरणात प्रवेश केला.

(हेही वाचा – अंधारातून प्रकाशाकडे: Chhattisgarh मधील नक्षलग्रस्त गाव सात दशकांनंतर विजेने उजळले)

अंतराळवीरांचं संरक्षण कशामुळे होतं?

आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकात अडकलेलं ड्रॅगन अंतराळयान जवळजवळ शून्यतेच्या स्थितीत होतं. अनेक प्रस्थानानंतर, ते स्थानकापासून दूर गेलं आणि घरी परतण्याचा प्रवास सुरू केला. पृथ्वीच्या वातावरणात प्रवेश करताच उच्च घर्षण निर्माण होतं. ज्यामुळे तापमान लक्षणीयरीत्या वाढतं, जे १,६०० अंश सेल्सिअसपर्यंत जास्त असतं.

स्पेसएक्सच्या ड्रॅगन कॅप्सूलमध्ये पीआयसीएच्या फेनोलिक-इम्प्रेग्नेटेड कार्बन अ‍ॅब्लेटरचे उष्णता-प्रतिरोधक आवरण आहे. नासाने प्रथम या हलक्या वजनाच्या साहित्याचा वापर केला. त्यानंतर स्पेसएक्सने त्यांचे ड्रॅगन कॅप्सूल आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकात आणि तेथून मालवाहतूक आणि मानवी हालचालींसाठी पीआयसीए टाइल्सने सुसज्ज केलं. सुनीता विल्यम्स (Sunita Williams) आणि विल्मोरला घरी आणणारी ड्रॅगन कॅप्सूल खाली पडेपर्यंत चमकदार पांढरा ते तपकिरी रंगाची झाली होती. कारण ते यान पृथ्वीच्या वातावरणात प्रवेश करताना त्याचं बाह्य कवच जळत होतं. पण त्या यानाच्या आतले प्रवासी सुरक्षित होते.

ड्रॅगन अंतराळयानात एकूण सहा पॅराशूट आहेत. पृथ्वीच्या वातावरणात पुन्हा प्रवेश केल्यानंतर ते यान स्थिर करण्यासाठी दोन ड्रॉग पॅराशूट आणि लँडिंगपूर्वी अंतराळयानाचा वेग कमी करण्यासाठी चार मुख्य पॅराशूट असे एकूण सहा पॅराशूट त्या यानात होते. स्प्लॅशडाऊनच्या काही मिनिटांपूर्वी ड्रॅगन अंतराळयान समुद्राजवळ येताच दोन मुख्य पॅराशूट तैनात करण्यात आले. ते कॅप्सूलला स्थिर आणि मंद करण्याचं काम करत होते.

(हेही वाचा – एकनाथ शिंदेंची खिल्ली उडवल्याप्रकरणी Kunal Kamra विरोधात गुन्हा दाखल)

एका मिनिटानंतर आणखी चार पॅराशूट उघडले. त्यामुळे कॅप्सूलचा वेग आणखी मंदावला. स्प्लॅशडाऊनच्या वेळी अंतराळयानाचा लक्ष्य वेग ताशी २५ किमी होता. चार पॅराशूट वापरून त्याचा वेग कमी करण्यात आला आणि ते यान समुद्राच्या पृष्ठभागावर लँड करण्यात आलं. अंतराळयान खाली येताच कामाचा पुढचा टप्पा सुरू झाला. अंतराळयानाजवळ येणाऱ्या पहिल्या पथकाने हॅच उघडण्यापूर्वी आणि अंतराळवीरांना बाहेर काढण्यापूर्वी गॅस गळतीची तपासणी केली.

त्यानंतर ड्रॅगन अंतराळयानातून बाहेर पडणारे पहिले नासाचे निक हेग होते आणि काही क्षणांनंतर रशियन अंतराळ संस्था रोसकॉसमॉसचे अलेक्झांडर गोर्बुनोव्ह बाहेर पडले. मग सर्वात जास्त ज्याची वाट पाहत होतो, तो क्षण आला. सुनीता विल्यम्स (Sunita Williams) ज्यांचं आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकावरचं फक्त आठ दिवसांचं अभियान नऊ महिन्यांच्या मुक्कामात रूपांतरित झालं होतं, त्या हसत हसत आणि हात हलवत यानाच्या बाहेर आल्या. अंतराळयानातून बाहेर पडणारे शेवटचे व्यक्ती बुच विल्मोर हे होते.

सुनीता विल्यम्स (Sunita Williams) आणि विल्मोर यांची अंतराळात २८६ दिवसांच्या वास्तव्यानंतर व्यापक तपासणी केली जाईल. हाडे आणि स्नायू खराब होणे, रेडिएशन एक्सपोजर आणि दृष्टीदोष असे काही धोके असतात, ज्यांना अंतराळवीरांना अंतराळात दीर्घकाळ राहिल्यानंतर पृथ्वीवर परतताना सामोरे जावं लागतं. गुरुत्वाकर्षणाच्या कमतरतेमुळे हाडांच्या घनतेचे लक्षणीय आणि कधीकधी अपरिवर्तनीय नुकसान होते. पृथ्वीवर फिरताना सहसा सक्रिय होणारे स्नायू कमकुवत होतात कारण त्यांना अंतराळात जास्त काम करण्याची आवश्यकता नसते.

(हेही वाचा – मुंबई, नवी मुंबई आणि मुंबई महानगर प्रदेशात मशिदीच्या नावाखाली Land Jihad चा डाव)

सुनीता विल्यम्स यांना प्रदान करण्यात आलेले सन्मान आणि पुरस्कार

• संरक्षण सुपीरियर सर्व्हिस मेडल
• लेजियन ऑफ मेरिट
• नेव्ही कमेंटेशन मेडल
• नेव्ही अँड मरीन कॉर्प्स अचिव्हमेंट मेडल
• नासा स्पेसफ्लाइट मेडल
• “स्पेस एक्सप्लोरेशनमधील मेरिटसाठी” पदक, रशिया सरकार (२०११)
• पद्मभूषण पुरस्कार, भारत सरकार (२००८)
• मानद डॉक्टरेट, गुजरात टेक्नॉलॉजिकल युनिव्हर्सिटी (२०१३)
• गोल्डन ऑर्डर फॉर मेरिट, स्लोव्हेनिया सरकार (२०१३)
• सरदार वल्लभभाई पटेल विश्व प्रतिभा
• डिसेंबर २०२४ साली सुनीता विल्यम्स यांचा बीबीसीच्या १०० महिलांच्या यादीत समावेश करण्यात आला.

हेही पहा –