मध्य प्रदेशातील धार भोजशाळेचा ASI सर्वे आला समोर; हिंदू मंदिर असल्याचे १७०० अवशेष सापडले

मध्य प्रदेशातील धार भोजशाळा प्रकरणी 98 दिवस चाललेल्या पुरातत्व विभागाचा (ASI) सर्वेक्षण अहवाल सोमवार, 15 जुलै रोजी उच्च न्यायालयात सादर करण्यात आला. हा अहवाल अडीच हजार पानांचा आहे. यात सात वेगवेगळ्या समित्यांचे अहवाल आहेत, ज्यात GPI अहवाल, छायाचित्रण आणि व्हिडिओग्राफी टीम अहवाल, कार्बन डेटिंग अहवाल आणि इतर अहवालांचा समावेश आहे. या अहवालांच्या सारांशासोबत, ASI ने त्याची संपूर्ण नोंद आणि निष्कर्ष काढले आहेत. उल्लेखनीय बाब म्हणजे हे ठिकाण मस्जिद नसून मंदिर आहे, त्याचे पुरावे म्हणून तब्बल १७०० अवशेष सापडले आहेत.  या प्रकरणाची सुनावणी  22 जुलै पर्यंत स्थगित करण्यात आली आहे.

अहवाल सार्वजनिक करू नका – उच्च न्यायालय

संबंधित पक्षांनी अहवाल सार्वजनिक करू नये. आम्ही सध्या कोणताही निर्णय देत नाही, यावर सुनावणी होईल. म्हणजेच हा अहवाल संबंधित पक्षकार आणि वकिलांनाच उपलब्ध असेल, तो उघड करण्यास बंदी आहे. हिंदू फ्रंट फॉर जस्टिस, मौलाना कलामुद्दीन वेलफेअर सोसायटी धार आदी पक्षकार यात आहेत. म्हणूनच आम्ही आत्ता निर्णय देणार नाही. परंतु या प्रकरणी मुस्लिमांची बाजू सर्वोच्च न्यायालयात गेली आहे आणि तिथून आमच्या संमतीशिवाय यावर कोणताही निर्णय घेतला जाणार नाही, असे निर्देश देण्यात आले आहेत. त्यावर दुहेरी खंडपीठाने संबंधित पक्षांना आधी तेथून मंजुरी घेण्यास सांगितले, त्यानंतरच त्यावर निर्णय घेता येईल, असे सांगत या प्रकरणाची सुनावणीची 22 जुलैपर्यंत स्थगित करण्यात आली आहे.

(हेही वाचा Hoarding Accident : आपत्ती व्यवस्थापन प्राधिकरणाच्या नोटिसचे पालन करण्याच्या सर्वोच्च न्यायालयाकडून सूचना)

सुनावणीत मांडले मत

सर्वेक्षणाचे (ASI) काम झाले आहे, परंतु तेथे सपाटीकरण आणि इतर कामे केली जात आहेत, जेणेकरून पावसामुळे कोणत्याही अवशेषांचे नुकसान होऊ नये. आम्हाला फक्त जीपीआर आणि इतर अहवालांचा अभ्यास करण्यासाठी वेळ हवा आहे. मात्र, तुम्हाला सर्वेक्षणासाठी पुरेसा वेळ देण्यात आल्याचे उच्च न्यायालयाने सांगितले. तुम्ही ६ आठवड्यांचा वेळ मागितला होता. मुस्लीम पक्षाचे सलमान खुर्शीद यांनी सांगितले की, सर्वेक्षणाचे (ASI) काम आता करू नये. याचिकाकर्ता भोज उत्सव समितीचे शिरीष दुबे यांच्या वतीने अधिवक्ता विनय जोशी यांनी युक्तिवाद केला. त्याचवेळी जैन समाजानेही एएसआयच्या सर्वेक्षणात सापडलेल्या अवशेषांच्या आधारे ते जैन समाजाचे असल्याचे सांगितले असून यासाठी याचिका दाखल केली आहे. त्यावर हायकोर्टाने सांगितले की, तुमची याचिका सुनावणीसाठी येऊ द्या, त्यानंतर त्यावर सुनावणी होईल.

काय म्हटले या अहवालात? 

• आतापर्यंत 1700 अवशेष सापडले.
• भोजशाला मुक्ती यज्ञ समन्वयक गोपाल शर्मा म्हणाले की, अहवाल सर्वसमावेशक असेल. 194 खांबांची प्रत्येकी 8 छायाचित्रे घेण्यात आली आहेत. अशा प्रकारे अनेक भागांची व्हिडीओग्राफी आणि फोटोग्राफी करण्यात आली आहे. शिलालेख अनुवादित केले आहेत.
• तज्ञांनी सुमारे १७०० अवशेष सापडल्याचा अहवाल दिला आहे. अशाप्रकारे, अहवाल आणि त्याचे समर्थन करणारी कागदपत्रे हजारो पानांची असणे अपेक्षित आहे, त्यामुळे वेळही लागतो. त्याच वेळी, सर्वेक्षण पूर्ण झाल्यानंतर हिंदू पक्षाचे आशिष गोयल म्हणाले की, शेवटच्या दिवशी सात अवशेष सापडले, त्यापैकी सहा मोठे होते. हे खांब आणि भिंती आहेत.
• देवीची एक खंडित मूर्ती देखील सापडली आहे. यासोबतच ब्रह्मदेवाची मूर्तीही सापडली आहे. याआधीही अनेक मूर्ती सापडल्या होत्या. आतापर्यंत सुमारे 1700 अवशेष सापडले आहेत. त्यापैकी 650 हे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. चतुर्भुज नारायण, गणेशजी आणि ब्रह्माजींसह अनेक देवी-देवतांच्या मूर्ती सापडल्या आहेत.

मुस्लिम पक्षाचा दावाकमाल मौलाना मस्जिद वेल्फेअर सोसायटीचे सदस्य अब्दुल समद म्हणाले की, न्यायालयाच्या आदेशानंतर सर्वेक्षण (ASI) पूर्ण झाले आहे. पावसानंतर परिसर जलमय होतो. कचऱ्याच्या साहित्यातून मोठ्या प्रमाणात अवशेष सापडले आहेत. त्याच वेळी, वास्तविक स्थितीत सुमारे 100 अवशेष सापडले आहेत.

अब्दुल समद म्हणाले की हे एक वैज्ञानिक सर्वेक्षण होते. आता चर्चा वस्तुस्थितीवर आधारित असेल. हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की हिंदू बाजूचे लोक भोजशाळेला वाग्देवीचे मंदिर मानतात. त्याच वेळी मुस्लिम लोक याला मौलाना मस्जिद म्हणतात. आता दोन्ही बाजूच्या लोकांना वेगवेगळ्या दिवशी जाण्याची परवानगी आहे.