दिपक कैतके
महाविकास आघाडी (Mahavikas Aghadi) ही महाराष्ट्रातील तीन प्रमुख राजकीय पक्षांचा (शिवसेना उद्धव बाळासाहेब ठाकरे, 2. राष्ट्रवादी कांग्रेस पार्टी (शप) काँग्रेस) समन्वय आहे. 2019 च्या विधानसभा निवडणुकीनंतर (Assembly Elections) स्थापन झालेल्या या आघाडीने राज्याच्या राजकारणाला नवा आयाम दिला. मात्र, स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकांमध्ये हे तिन्ही पक्ष स्वतंत्र लढण्याचा निर्णय घेतल्यास याचा स्थानिक आणि प्रादेशिक राजकारणावर मोठा परिणाम होऊ शकतो. (Mahavikas Aghadi)
स्वतंत्र लढल्यास तिन्ही पक्षांवर होणारा परिणाम
1. शिवसेना उबाठा
शिवसेना उबाठा गटाची (Shivsena UBT) ताकद पारंपरिक मराठी मतदारांमध्ये आहे. मुंबई, ठाणे, नवी मुंबई, पुणे आणि नाशिकसारख्या शहरी भागात या गटाची चांगली पकड आहे. मात्र, शिवसेनेत झालेल्या फूटीनंतर पक्षाच्या गडांवर शिंदे गटाचा प्रभाव वाढला आहे. जर उद्धव गट स्वतंत्रपणे निवडणूक लढला, तर मराठी मतांमध्ये फूट पडण्याची शक्यता आहे. तसेच, राकाँप आणि काँग्रेससोबत असताना जो व्यापक पाठिंबा मिळतो, तो कमी होऊ शकतो. शिवाय, शहरी भागांमध्ये भाजपसारख्या (BJP) पक्षांशी थेट लढत देणे कठीण होईल.
2. राष्ट्रवादी कांग्रेस पार्टी (शप)
2. राष्ट्रवादी कांग्रेस पार्टी (श प) (Nationalist Congress Party (SP) ची ताकद पश्चिम महाराष्ट्र, मराठवाडा, आणि विदर्भातील ग्रामीण भागात आहे. पक्षाचा बालेकिल्ला असलेल्या पुणे, सांगली, सातारा, कोल्हापूर, आणि सोलापूरसारख्या ठिकाणी राकाँपचा प्रभाव जाणवतो. स्वतंत्र निवडणुकीत राकाँपला आपला प्रभाव टिकवून ठेवण्यासाठी अधिक मेहनत घ्यावी लागेल, कारण काँग्रेससोबत (Congress) असताना मतांचे विभाजन टळते. स्वतंत्र लढतीत मतांमध्ये फूट पडल्यामुळे भाजप किंवा शिंदे गटाचा फायदा होऊ शकतो.
3. काँग्रेस
काँग्रेसचा (Congress) प्रभाव राज्यात सर्वसाधारणपणे कमी होत चालला आहे, परंतु विदर्भ, मराठवाडा, आणि कोकण भागात काँग्रेसचे अद्याप काही प्रमाणात बळ आहे. काँग्रेस स्वतंत्रपणे निवडणूक लढल्यास पक्षाला स्वतःची ताकद दाखवण्याची संधी मिळेल, परंतु मतांची विभागणी टाळता येणार नाही. शिवाय, काँग्रेसने स्वबळावर यश मिळवण्याचा अनुभव कमी आहे, त्यामुळे पक्षाला फारसा फायदा होण्याची शक्यता कमी आहे.
कोणत्या पक्षाला फायदा होईल?
1. भाजप आणि शिवसेनाला होणारा फायदा
तिन्ही पक्ष स्वतंत्र लढल्यास त्याचा सर्वाधिक फायदा भाजप आणि शिवसेनेला होईल.
- भाजपकडे संघटनेची मजबूत रचना आणि संसाधने आहेत, ज्याचा फायदा ते मतांची फूट होण्यात करून घेतील.
- शिवसेनाला मराठी मतांचे विभाजन थेट उद्धव गटाच्या मतपेटीवर परिणाम करेल.
- भाजप-शिवसेनेला युतीला याचा दुहेरी फायदा होईल, कारण मविआतील पक्षांतर्गत स्पर्धेमुळे विरोधी मतपेटीतील एकसंघता कमकुवत होईल.
2. प्रादेशिक पक्षांना संधी मिळण्याची शक्यता
मविआमधील स्पर्धेमुळे प्रादेशिक पक्ष, अपक्ष उमेदवार, किंवा नव्या राजकीय आघाड्यांनाही स्थानिक पातळीवर आपली ताकद वाढवण्याची संधी मिळेल. यामध्ये एमआयएम, वंचित बहुजन आघाडी, आणि काही अपक्ष गट यांना स्थानिक राजकीय संघर्षांमध्ये स्थान मिळू शकते.
स्वतंत्र लढतीचे सकारात्मक आणि नकारात्मक परिणाम
सकारात्मक परिणाम
- स्वतंत्र ओळख तयार होईल: तिन्ही पक्षांना आपापल्या स्वतंत्र ओळखीचे राजकारण करता येईल.
- स्थानिक नेत्यांची ताकद वाढेल: स्थानिक नेत्यांना स्वतंत्र लढतींमध्ये अधिक चांगली संधी मिळू शकते.
- नव्या युतींच्या शक्यता: भविष्यात पक्षांतर्गत स्पर्धा संपल्यानंतर नव्या समीकरणांचा उदय होऊ शकतो.
नकारात्मक परिणाम
- मतांचे विभाजन: तिन्ही पक्षांतर्गत मतांचे विभाजन होईल, ज्याचा थेट फायदा भाजपला होईल.
- एकजूट हरवेल: मविआच्या एकत्रित लढतीमुळे मिळणाऱ्या ताकदीचा अभाव जाणवेल.
- प्रादेशिक असंतोष: ग्रामीण भागात काँग्रेस आणि राकाँप यांच्यातील संघर्षामुळे स्थानिक असंतोष निर्माण होईल.
राजकीय समीकरणांचा भविष्यातील परिणाम
तिन्ही पक्ष स्वतंत्र लढल्यास महाराष्ट्राच्या राजकारणात दीर्घकालीन बदल होऊ शकतात.
- भाजपसाठी सुवर्णसंधी: भाजपला मोठ्या प्रमाणावर सत्ता मिळवण्यासाठी ही चांगली संधी असेल.
- मविआचा गड कमजोर होईल: मविआची एकसंधता कमी झाल्यास त्याचा थेट परिणाम आगामी विधानसभा आणि लोकसभा निवडणुकांवर होऊ शकतो.
- नव्या नेत्यांचा उदय: स्थानिक स्तरावर नवीन नेत्यांची चांगली संधी निर्माण होईल, ज्यामुळे प्रादेशिक राजकारणावर परिणाम होईल.
(हेही वाचा – Assam मध्ये २०२४ या वर्षात ३०० हून अधिक बांगलादेशी घुसखोरांना अटक)
महाविकास आघाडीतील तिन्ही पक्ष स्वतंत्रपणे स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुका लढल्यास, त्याचा थेट फायदा भाजप आणि शिंदे गटाला होईल. शिवसेना उबाठा, काँग्रेस, आणि राष्ट्रवादी कांग्रेस पार्टी (शप) यांच्यातील मतांची विभागणी ही त्यांच्यासाठी धोका ठरू शकते. या परिस्थितीत मविआने आपली एकजूट टिकवून ठेवणे हीच काळाची गरज आहे. जर एकत्रित लढा दिला गेला, तर मविआ स्थानिक पातळीवर प्रभावी भूमिका बजावू शकते आणि भाजपच्या प्रभावाला आव्हान देऊ शकते.
हेही पाहा –
Join Our WhatsApp Community