प्रसिद्ध समाजसुधारक आणि सुलभ इंटरनॅशनल सोशल सर्व्हिस ऑर्गनायझेशनचे संस्थापक बिंदेश्वर पाठक यांचे वयाच्या ८०व्या वर्षी निधन झाले. त्यांनी देशभरात १०,००० हून अधिक सार्वजनिक शौचालये बांधली होती. बिहारच्या वैशाली जिल्ह्यातील रामपूर बघेल गावात जन्मलेल्या बिंदेश्वर पाठक यांनी १९७० मध्ये सुलभ अभियान सुरू केले आणि हाताने मैला काढण्याची प्रथा नष्ट करण्यासाठी आणि स्वच्छतेबद्दल जनजागृती करण्यासाठी आपले जीवन समर्पित केले. मोठ्या प्रमाणावर उत्पादित कमी किमतीच्या ट्विन-पिट फ्लश टॉयलेटची रचना करण्याचे श्रेय आहे. केंद्र सरकारने स्वच्छ अभियान सुरू करण्याआधीपासून ते स्वच्छतेच्या दिशेने काम करण्यासाठी ओळखले जातात.
बिंदेश्वर पाठक यांनी त्यांचे पहिले सार्वजनिक शौचालय १९७३ मध्ये बिहारमधील अराह येथे पालिका अधिकाऱ्याच्या मदतीने बांधले. त्यांना पालिका आवारात दोन शौचालये बांधण्यासाठी ५०० रुपये देण्यात आले. हा उपक्रम यशस्वी झाल्यानंतर अधिकाऱ्यांनी या प्रकल्पाला मंजुरी दिली. १९७४ मध्ये, पहिले प्रवेश करण्यायोग्य सार्वजनिक शौचालय – ४८ जागा, २० स्नानगृहे, युरिनल आणि वॉशबेसिन – पटना येथे लोकांसाठी खुले करण्यात आले.
(हेही वाचा Islam : ‘इस्लाम स्वीकारा नाहीतर..’ बेंगळुरूमध्ये सेक्सटॉर्शन रॅकेट चालवताना मॉडेल करायची धर्मांतर)
त्यांनी दलित समाजासाठी काम केले, आपल्या गावात शालेय शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर पाठक यांनी पाटणा येथील बीएन कॉलेजमधून समाजशास्त्रात पदवीचे शिक्षण पूर्ण केले. त्यांना मध्य प्रदेशच्या सागर विद्यापीठातून क्रिमिनोलॉजीचे शिक्षण घ्यायचे होते, पण त्याआधी ते पाटणा येथील गांधी शताब्दी समितीमध्ये स्वयंसेवक म्हणून रुजू झाले. या समितीने त्यांना बिहारमधील बेतिया येथील दलित समाजातील लोकांचे मानवी हक्क आणि सन्मान पुनर्संचयित करण्यासाठी काम करण्यास पाठवले.
तेथून त्यांनी हाताने सफाई आणि उघड्यावर शौचास जाण्याची प्रथा दूर करण्यासाठी एक मिशन सुरू करण्याचा संकल्प केला. १९७४ मध्ये, बिहार सरकारने सुलभच्या मदतीने बकेट शौचालयांना दोन-पिट फ्लश शौचालयांमध्ये रूपांतरित करण्यासाठी सर्व स्थानिक संस्थांना परिपत्रक पाठवले. १९८० पर्यंत, एकट्या पाटण्यात २५,००० लोक सुलभ सार्वजनिक सेवा वापरत होते.
Join Our WhatsApp Community