पंजाब केसरी म्हणजे पंजाबचा सिंह म्हणून लाला लजपत राय (Lala Lajpat Rai) यांची ओळख आहे. ते एक प्रख्यात भारतीय क्रांतिकारी, राजकारणी आणि लेखक होते. त्यांचा जन्म २८ जानेवारी १८६५ रोजी पंजाबमधील धुडीके येथे झाला आणि त्यांनी भारताच्या स्वातंत्र्य चळवळीत महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.
लाला लजपत राय, बाळ गंगाधर टिळक (Bal Gangadhar Tilak) आणि बिपिन चंद्र पाल (Bipin Chandra Pal) यांना लाल बाल पाल म्हणून प्रचंड प्रसिद्धी लाभली होती. लाला हे भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसच्या जहाल गटाचे नेते होते. त्यांनी ब्रिटिशांविरुद्ध निदर्शने केली, ज्यात १९२८ मध्ये सायमन विरोधी आयोगाचा निषेधही केला होता. या दरम्यान त्यांना प्राणघातक दुखापत झाली. चला तर लालाजींच्या जीवनाचे काही ठळक वैशिष्ट्ये जाणून घेऊया…
(हेही वाचा – न्यायाधिकरणातील रिक्त पदे कधी भरणार? High Court ची राज्य सरकारला विचारणा)
जन्म:
२८ जानेवारी १८६५, धुडीके, पंजाब, ब्रिटिश भारतातील (आता पंजाब, भारतामध्ये).
कुटुंब:
त्यांचा जन्म अग्रवाल जैन कुटुंबात सरकारी शाळेतील शिक्षक मुन्शी राधा कृष्ण आणि गुलाब देवी अग्रवाल यांच्या घरी झाला.
शिक्षण:
त्यांचे सुरुवातीचे शिक्षण रेवाडी येथे झाले आणि नंतर त्यांनी कायद्याचा अभ्यास करण्यासाठी लाहोरमधील सरकारी महाविद्यालयात प्रवेश घेतला. लाहोरमध्ये असताना ते स्वामी दयानंद सरस्वती यांच्या हिंदू सुधारणावादी चळवळीने प्रभावित झाले आणि आर्य समाजाचे सदस्य झाले.
योगदान:
कायदा आणि शिक्षण:
शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर, त्यांनी हिसार आणि लाहोरमध्ये कायद्याचा सराव केला. त्यांनी दयानंद अँग्लो-वैदिक शाळा स्थापन करण्यास मदत केली आणि भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस आणि आर्य समाज चळवळीच्या हिसार जिल्हा शाखांची स्थापना केली.
राजकीय कार्य:
राय यांना बाळ गंगाधर टिळक आणि बिपिन चंद्र पाल यांच्यासह लाल बाल पाल म्हणून ख्याती प्राप्त झाली. ते त्यांच्या ब्रिटिशविरोधी आक्रमक राष्ट्रवादासाठी ओळखले जात होते आणि भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसच्या जहाल गटात त्यांनी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
निदर्शने आणि तुरुंगवास:
राय यांनी १९२८ मध्ये झालेल्या सायमन कमिशन विरोधी निदर्शनासह ब्रिटीश राजवटीविरुद्ध अनेक निदर्शने केली, ज्यामध्ये त्यांना प्राणघातक दुखापत झाली. १९०७ मध्ये त्यांना खटला न चालवता मंडाले, बर्मा (आता म्यानमार) येथे हद्दपार करण्यात आले परंतु नंतर त्यांना परत येण्याची परवानगी देण्यात आली.
सामाजिक सुधारणा:
१८९७ च्या दुष्काळात अस्पृश्यता निर्मूलन आणि अनाथाश्रमांची स्थापना यासह सामाजिक सुधारणांमध्ये आर्य समाजाच्या प्रयत्नांना राय यांनी पाठिंबा दिला.
मृत्यू:
लाहोरमध्ये पोलिसांनी केलेल्या लाठीचार्जमध्ये झालेल्या जखमांमुळे १७ नोव्हेंबर १९२८ रोजी राय यांचे निधन झाले.
सन्मान: त्यांच्या धाडसी नेतृत्वासाठी आणि भारताच्या स्वातंत्र्य चळवळीतील योगदानासाठी त्यांना “पंजाब केसरी” (पंजाबचा सिंह) म्हणून ओळखले जाते. (Lala Lajpat Rai)
हेही पहा –
Join Our WhatsApp Community