भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था अर्थात इस्रोने नवीन ३ डी प्रिंटेड लिक्विड (द्रव) रॉकेट इंजिनची यशस्वीरित्या उड्डाण चाचणी केली. हे इंजिन अत्याधुनिक अॅडिटिव्ह मॅन्युफॅक्चरिंग (ए. एम.) तंत्रज्ञानाचा वापर करून तयार केले गेले आहे. हे नवीन इंजिन ९७ टक्के कच्च्या मालाची बचत करते आणि उत्पादनाचा वेळ ६० टक्क्यांनी कमी करते शिवाय संपूर्णत: भारतीय उद्योगात तयार करण्यात आले आहे, अशी माहिती इस्रोने शुक्रवारी दिली. (ISRO)
इस्रोच्या लिक्विड प्रोपल्शन सिस्टम्स सेंटरने (एलपीएससी) विकसित केले आहे. एल. पी. एस. सी. ने इंजिनची पुनर्रचना केली ज्यामुळे ते मिश्रित उत्पादन (डी. एफ. ए. एम.) च्या रचनेशी सुसंगत होते.
(हेही वाचा – Indian Army: पहिले हर्मीस-९०० स्टारनायलनर ड्रोन लष्कराला मिळणार, काय आहे वैशिष्ट्य? जाणून घ्या)
कशी केली चाचणी?
ए. एम. तंत्रज्ञानाद्वारे (अॅडिटिव्ह मॅन्युफॅक्चरिंग) (Additive Manufacturing)तयार केलेल्या लिक्विड रॉकेट इंजिनची यशस्वी चाचणी ९ मे रोजी इस्रो प्रोपल्शन कॉम्प्लेक्स, महेंद्रगिरी येथे ६६५ सेकंदांच्या कालावधीसाठी घेण्यात आली. हे इंजिन पीएसएलव्ही (ध्रुवीय उपग्रह प्रक्षेपण वाहन) च्या वरच्या टप्प्याचे पीएस ४ (PS4)इंजिन आहे. पी. एस. एल. व्ही. हे ४ टप्प्यांचे रॉकेट आहे. हे इंजिन तयार करण्यासाठी वापरलेल्या लेसर पावडर बेड फ्यूजन तंत्रज्ञानामुळे भागांची संख्या १४ वरून एक झाली आहे आणि १० वेल्ड सांधे नष्ट झाले आहेत. यामुळे प्रति इंजिन कच्च्या मालाच्या वापरावर लक्षणीय बचत झाली आहे. पारंपारिक उत्पादन प्रक्रियेसाठी ५६५ किलोग्रॅम फोर्जिंग आणि शीटिंगच्या तुलनेत इंजिनमध्ये केवळ १३.७ किलोग्रॅम धातूची पावडर वापरली गेली. एकूण उत्पादन वेळ ६०% कमी. हे इंजिन भारतीय उद्योगात तयार करण्यात आले होते.
अवजड उपग्रह प्रक्षेपित करण्याची वाढती मागणी पूर्ण करण्यासाठी
इस्रोची शाखा असलेल्या न्यू स्पेस इंडिया लिमिटेडने (एनएसआयएल) याविषयी सांगितले की, सार्वजनिक-खाजगी भागीदारीत हेवी लिफ्ट रॉकेट लॉन्च व्हेइकल मार्क-3 (एलव्हीएम 3) विकसित करण्यासाठी उद्योगातील भागीदारांना आमंत्रित केले आहे. अवजड उपग्रह प्रक्षेपित करण्याची वाढती मागणी पूर्ण करण्यासाठी एन. एस. आय. एल. चा दरवर्षी २ रॉकेटच्या सध्याच्या क्षमतेच्या तुलनेत दरवर्षी ४ ते ६ एल. व्ही. एम. 3 श्रेणी रॉकेट तयार करण्याचा मानस आहे.
Design & Manufacturing Breakthrough:
ISRO successfully conducts a long-duration test of the PS4 engine, re-designed for production using cutting-edge additive manufacturing techniques and crafted in the Indian industry.The new engine, now a single piece, saves 97% of raw… pic.twitter.com/YdDsDm3YGF
— ISRO (@isro) May 10, 2024
२ मोहिमांमध्ये ७२ वनवेब उपग्रह प्रक्षेपित
न्यू स्पेस इंडिया लिमिटेडने दिलेल्या माहितीनुसार, १०-१५ वर्षांच्या कालावधीत मोठ्या संख्येने एलव्हीएम ३ तयार करण्यासाठी पीपीपी (PPP) फ्रेमवर्कद्वारे भारतीय उद्योगांशी भागीदारी करण्याचे विविध पर्याय शोधण्याचे काम सुरू आहे. PPP १४ वर्षांच्या कालावधीसाठी असेल. ठरलेल्या कालावधीत सुमारे ६० ते ६५ रॉकेट तयार होण्याची अपेक्षा आहे. एल. व्ही. एम. ३ ची ७ यशस्वी प्रक्षेपणांची नोंद आहे. श्रीहरिकोटा येथून २ मोहिमांमध्ये ७२ वनवेब उपग्रह प्रक्षेपित केले आहेत.
हेही पहा –