अंतराळासोबतच भारताने महासागराच्या तळाशी जाण्याची मोहीम सुरू करण्याचा निर्णय घेतला आहे. खोल महासागराचे रहस्य उलगडण्यासाठी भारत आपल्या पहिल्या महासागर ‘समुद्रयान मिशन’मध्ये 6,000 मीटर खोलीवर तीन लोकांना पाठवणार आहे.
समुद्रयान प्रकल्प ही भारताची पहिली मानवयुक्त सागरी मोहीम आहे, जी संसाधने आणि जैवविविधतेचा अभ्यास आणि मूल्यांकन करण्यासाठी समुद्रात खोलवर जाईल. हे केंद्रीय भूविज्ञान मंत्रालयाने सुरू केले आहे. हे मिशन 2026 पर्यंत पूर्ण होण्याची शक्यता आहे. या मोहिमेत सबमर्सिबल वाहन वापरण्यात येणार आहे. ते केवळ शोधासाठी वापरले जाईल, परिसंस्थेचे किमान किंवा शून्य नुकसान होईल. चेन्नईची नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ ओशन टेक्नॉलॉजी (NIOT) या मोहिमेवर काम करत आहे.
समुद्रयान मोहिमेवर काम करण्यासाठी तयार करण्यात आलेल्या वाहनाला ‘मत्स्य 6000’ असे नाव देण्यात आले आहे. केंद्रीय मंत्री जितेंद्र सिंह यांनी 29 ऑक्टोबर 2021 रोजी हे मिशन सुरू केले होते. या मिशनच्या शुभारंभामुळे भारत, अमेरिका, रशिया, फ्रान्स, जपान आणि चीन या देशांच्या एलिट क्लबमध्ये सामील झाला आहे. या देशांनी समुद्राच्या खोलीचा अभ्यास करण्यासाठी खूप काम केले आहे. या मोहिमेमुळे समुद्रात भारताची क्षमता वाढणार आहे. केंद्राने पाच वर्षांसाठी 4,077 कोटी रुपयांच्या एकूण बजेटमध्ये डीप ओशन मिशनला मंजुरी दिली होती. पहिल्या टप्प्यासाठी तीन वर्षांसाठी (2021-2024) अंदाजे खर्च 2,823.4 कोटी रुपये आहे. यामध्ये तीन लोक समुद्रात 6 किलोमीटर खोलीवर जाऊन तेथील परिसंस्थेचा अभ्यास करतील. पाणबुडी साधारणपणे 200 मीटर खोलवर जातात. मात्र, या मोहिमेसाठी अधिक चांगल्या तंत्रज्ञानाने पाणबुडी तयार केली जात आहे. यामुळे स्वच्छ ऊर्जा, पिण्याचे पाणी आणि निळ्या अर्थव्यवस्थेसाठी सागरी संसाधनांचा शोध घेण्यासाठी पुढील विकासाचे मार्ग खुले होतील. 1,000 ते 5,500 मीटर खोलीवर असलेल्या गॅस हायड्रेट्स, पॉलिमेटॅलिक मॅंगनीज नोड्यूल, हायड्रो-थर्मल सल्फाइड्स आणि कोबाल्ट क्रस्ट्स यांसारख्या संसाधनांच्या शोधात पृथ्वी विज्ञान मंत्रालयाने मदत करणे अपेक्षित आहे. याशिवाय निकेल, कोबाल्ट, मॅंगनीज इत्यादी खनिजे मिळण्याची शक्यता आहे.
(हेही वाचा Atomic Bomb : आजच्या दिवशी जगात सर्वात मोठा झालेला नरसंहार)
सबमर्सिबलमध्ये 12 तासांची ऑपरेशनल क्षमता आणि 96 तासांपर्यंत आपत्कालीन सहनशीलता असलेली प्रणाली विकसित केली गेली आहे. मत्स्य 6000 हे सबमर्सिबल वाहन 72 तासांसाठी 6 किलोमीटर खोलीवर समुद्राच्या तळावर तरंगण्यास सक्षम आहे. भारताला 7,517 किमी लांबीचा समुद्रकिनारा आहे, ज्यामध्ये नऊ किनारी राज्ये आणि 1,382 बेटे आहेत. भारताने 2047 पर्यंत विकसित देशांच्या श्रेणीत येण्याचे लक्ष्य ठेवले आहे. यासाठी भारत आपली ताकद आणि क्षमता सातत्याने दाखवत आहे.
Join Our WhatsApp Community