Mahakumbh 2025 : महाकुंभमध्ये अब्जावधींची उलाढाल; धार्मिक सोहळ्याचे आर्थिक महत्त्व

• प्रतिनिधी 

महाकुंभ मेळा हा जगातील सर्वात मोठा धार्मिक सोहळा मानला जातो. लाखो भक्त, साधू-संत, पर्यटक, आणि व्यापारी या सोहळ्यात सहभागी होतात. उत्तर प्रदेशातील प्रयागराज, हरिद्वार, महाराष्ट्रातील नाशिक आणि मध्यप्रदेशातील उज्जैन या चार ठिकाणी १२ वर्षांच्या चक्रानुसार महाकुंभाचे आयोजन केले जाते. मात्र, या भव्य सोहळ्याचा आर्थिक पैलूही तितकाच प्रभावी आहे. (Mahakumbh 2025)

उलाढालीचे महत्त्व

महाकुंभ सोहळ्यादरम्यान हजारो कोटींची उलाढाल होते. २०१९ मध्ये प्रयागराज येथे झालेल्या कुंभमेळ्यात सुमारे १.२ लाख कोटी रुपयांची आर्थिक उलाढाल झाल्याचा अंदाज वर्तवला गेला होता. तीर्थयात्रा, पर्यटन, हॉटेल्स, रस्त्यावरील खाद्यपदार्थ विक्रेते, हस्तकला आणि वस्त्रोद्योग यांसारख्या विविध क्षेत्रांना याचा मोठा लाभ होतो. (Mahakumbh 2025)

(हेही वाचा – Rohit Sharma : रोहित शर्माचा मुंबई रणजी संघाबरोबर सराव)

प्रमुख क्षेत्रांवर प्रभाव

पर्यटन – लाखो देशी-विदेशी पर्यटक महाकुंभ पाहण्यासाठी येतात. यामुळे हॉटेल्स, गेस्टहाऊस आणि टूर ऑपरेटर्सला प्रचंड महसूल मिळतो.
वाहतूक – रेल्वे, बस, आणि खासगी वाहतूकसेवा प्रचंड गतीने काम करतात. मोठ्या प्रमाणावर प्रवास केल्यामुळे वाहतुकीसाठी महसूल वाढतो.
स्थानिक उद्योग – महाकुंभ काळात स्थानिक व्यावसायिक, खासकरून खाद्यपदार्थ विक्रेते, हस्तकला उत्पादक आणि धार्मिक साहित्य विकणारे मोठ्या प्रमाणावर नफा कमावतात.
सरकारी प्रकल्प – कुंभमेळ्यासाठी पायाभूत सुविधांची निर्मिती केली जाते. रस्ते, पूल, स्वच्छता सुविधा आणि सुरक्षिततेसाठी मोठा निधी खर्च केला जातो, जो स्थानिक अर्थव्यवस्थेला चालना देतो.

(हेही वाचा – Jasprit Bumrah : जसप्रीत बुमराह महिन्यातील आयसीसी सर्वोत्तम खेळाडूचा मानकरी)

सरकारचा महसूल 

महाकुंभामुळे राज्य सरकारलाही प्रचंड महसूल मिळतो. पर्यटकांच्या संख्येत वाढ झाल्याने जीएसटी आणि इतर करांद्वारे सरकारच्या तिजोरीत मोठी भर पडते. (Mahakumbh 2025)

सोहळ्याचे सामाजिक-आर्थिक महत्त्व

महाकुंभ फक्त धार्मिक सोहळा नसून, तो सामाजिक-आर्थिक दृष्टिकोनातूनही महत्त्वाचा आहे. लाखो भाविकांचा सहभाग, स्थानिकांना मिळणारे रोजगार, आणि जागतिक स्तरावरील प्रसिद्धी यामुळे भारताची सांस्कृतिक ताकद अधोरेखित होते. महाकुंभ मेळा हा केवळ धार्मिक कार्यक्रम नसून, तो देशाच्या अर्थव्यवस्थेसाठीही एक महत्त्वाचा स्त्रोत बनला आहे. (Mahakumbh 2025)

हेही पहा –