304 IPC : IPC कलम ३०४ काय आहे? जाणून घ्या

भारतीय दंड संहितेच्या कलम ३०४ नुसार, जो कोणी दुसऱ्या व्यक्तीचा अनावधानाने खून करतो किंवा असे कोणतेही कृत्य करतो ज्यामुळे दुसऱ्या व्यक्तीचा मृत्यू होतो किंवा दुखापत केल्यामुळे दुसऱ्या व्यक्तीचा मृत्यू होतो, असा गुन्हा या कलमांतर्गत येतो. अशा प्रकरणांमध्ये कलम ३०४ अन्वये आरोपीविरुद्ध गुन्हा दाखल करून खटला चालवला जातो. (304 IPC)

या कलमांतर्गत आरोपीला न्यायालयात हे सिद्ध करावे लागते की खून हेतुपुरस्सर केला नसून चुकून झाला आहे. जर आरोपी हे सिद्ध करू शकला नाही तर त्याला कलम ३०४ ऐवजी कलम ३०२ नुसार शिक्षा होते. ३०८ कलम देखील अशाच प्रकारचा आहे. या कलमात असे म्हटले आहे की जो कोणी हेतूशिवाय कोणतेही कृत्य करतो, ज्यामुळे कोणाचातरी मृत्यू होतो. तो गैर-हेतू मनुष्यवधाचा दोषी ठरतो. ज्यामध्ये आयपीसी ३०८ अंतर्गत कारवाई करण्यात येते. (304 IPC)

IPC च्या कलम ३०४ मध्ये शिक्षेची तरतूद आहे, मात्र खुनाच्या प्रकरणांपेक्षा वेगळी आहे. यास (Punishment For Culpable Homicide Not Amounting To Murder) असे म्हटले जाते. जर एखाद्या व्यक्तीने केवळ दुखापत करण्याच्या उद्देशाने किंवा कोणत्याही हेतूशिवाय दुसऱ्या व्यक्तीची हत्या केली तर तो दोषी आढळल्यास, दोषी व्यक्तीला १० वर्षांच्या तुरुंगवासापासून ते जन्मठेपेपर्यंतची शिक्षा आणि आर्थिक दंड देखील होऊ शकतो. (304 IPC)

(हेही वाचा – Management Colleges In Pune : पुण्यातील सर्वोत्कृष्ट मॅनेजमेंट कॉलेजमध्ये प्रवेश मिळवायचाय? मग हा लेख तुमच्यासाठीच!)

…तर कलम ३०४ लागू होणार नाही

भारतीय दंड संहितेच्या कलम ३०४ अन्वये, आरोपीला जामीन मिळणे खूप अवघड आहे कारण हा दखलपात्र गुन्हा आहे. या गुन्ह्याच्या गंभीर स्वरूपामुळे तो अजामीनपात्र गुन्हा देखील आहे. या गुन्ह्यात सत्र न्यायालय जामीनाचे आदेश देऊ शकते. तसेच या गुन्ह्यात कोणत्याही प्रकारची तडजोड होऊ शकत नाही. मात्र जर मृत्यू हा निव्वळ अपघातामुळे झाला असेल आणि कोणत्याही हेतुपुरस्सर किंवा निष्काळजी कृत्याचा परिणाम म्हणून झाला नसेल तर कलम ३०४ लागू होणार नाही. जर वैयक्तिक सुरक्षेच्या कायदेशीर अधिकारांतर्गत कृती केल्यामुळे मृत्यू झाल्यास कलम ३०४ नुसार ते अपराधी खून ठरत नाही. (304 IPC)

यामध्ये वकिलाची भूमिका खूप महत्त्वाची आहे. या IPC कलमांतर्गत एखाद्या व्यक्तीविरुद्ध न्यायालयात खटला दाखल झाल्यास पोलीस त्या व्यक्तीला कोणत्याही वॉरंटशिवाय अटक करू शकतात. त्यामुळे अशा परिस्थितीत वकिलाच्या मदतीने तुम्ही जामिनासाठी न्यायालयात याचिका दाखल करू शकता. एक सक्षम वकील तुम्हाला जामीन मिळवून देण्यासाठी सर्वतोपरी प्रयत्न करेल. त्यामुळे वकील निवडताना गांभिर्याने विचार करा. एक कुशल वकील तुमच्या खटल्यातील तथ्यांचे विश्लेषण करेल, पुराव्याचे मूल्यांकन करेल आणि एक मजबूत संरक्षण धोरण तयार करेल आणि तुम्हाला शक्य तितकी कमी शिक्षा मिळावी यासाठी झटेल. (304 IPC)

हेही पहा –