Indian Coast Guard Day : भारतीय तटरक्षक दल दिन साजरा करण्याचे कारण काय?

भारतीय तटरक्षक दल देशाच्या सागरी सुरक्षा आणि बचाव कार्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते. याची स्थापना १९ ऑगस्ट १९७८ रोजी झाली आणि याचे मुख्य उद्दिष्ट भारतीय किनारपट्टीचे संरक्षण करणे, समुद्रातील आपत्कालीन सेवा आणि प्रदूषण नियंत्रण हे आहे.  (Indian Coast Guard Day)

१८ ऑगस्ट १९७८ रोजी भारतीय संसदेने भारतीय तटरक्षक दिनाची (Indian Coast Guard Day) घोषणा केली. भारताच्या देशांतर्गत अर्थव्यवस्थेला बाधा पोहोचवणाऱ्या सागरी मार्गांनी होणाऱ्या मालाची तस्करी रोखण्यासाठी १ फेब्रुवारी १९७७ रोजी भारतीय तटरक्षक दलाची स्थापना करण्यात आली. १९७७ मध्ये फक्त ७ जहाजांसह स्थापन झालेल्या या कंपनीकडे सध्या ७८ विमाने आणि १५८ जहाजांचा ताफा आहे.

(हेही वाचा – ‘हिंदुत्त्वाचे राजकारण करणे ही आमची चूक’ म्हणाऱ्यांना जनता अद्याप विसरलेली नाही; Eknath Shinde यांचा ठाकरेंवर हल्लाबोल)

समुद्रात बेकायदेशीर कारवाया रोखण्यासाठी, समुद्रकिनाऱ्यांची सुरक्षा सुनिश्चित करण्यासाठी आणि नागरिकांना मदत करण्यासाठी हे दल कार्यरत आहे. दरवर्षी १ फेब्रुवारी रोजी भारतीय तटरक्षक दलाच्या समर्पण आणि शौर्याचा सन्मान करण्यासाठी दिवस साजरा केला जातो. गुजरात, महाराष्ट्र, गोवा, कर्नाटक, तामिळनाडू, केरळ, आंध्र प्रदेश, ओडिशा आणि पश्चिम बंगाल ही नऊ राज्ये आणि दमण आणि दीव व पुद्दुचेरी हे दोन संलग्न प्रदेश भारतीय किनाऱ्यावर वसलेले आहेत. या राज्यांचे रक्षण झाले तर देशाचे रक्षण होईल. (Indian Coast Guard Day)

भारतीय तटरक्षक दलाच्या (Indian Coast Guard Day) स्थापनेचा आणि त्यांनी पार पाडलेल्या महत्त्वाच्या जबाबदाऱ्यांचा सन्मान करण्यासाठी या दिवशी भारतीय तटरक्षक दल दिन साजरा केला जातो. या दिवशी, आपण देशाची सागरी सुरक्षा सुनिश्चित करण्यासाठी सतत तत्पर असलेल्या त्या शूर सैनिकांच्या समर्पणाचे आणि सेवेचे स्मरण करतो. भारतीय तटरक्षक दल दिनानिमित्त अनेक कार्यक्रमांचे आयोजन देखील केले जाते. भारताच्या नियंत्रक आणि महालेखा परीक्षकांच्या मते, आयसीजी विभाग हा जगातील चौथा सर्वात मोठा तटरक्षक दल आहे.

(हेही वाचा – Union Budget 2025 : सर्वसमावेशी आणि विकसित भारताच्या दिशेने मार्गक्रमण करणारा अर्थसंकल्प – मुरलीधर मोहोळ)

भारतीय तटरक्षक दलाची पाच प्रादेशिक मुख्यालये आहेत जी अनेक सागरी भागात आहेत. ही मुख्यालये मुंबई, चेन्नई, कोलकाता, गोवा आणि गांधीनगर येथे आहेत. या मुख्यालयांचे कार्य सागरी सुरक्षा, बचाव कार्य आणि सागरी पर्यावरणाचे संरक्षण सुनिश्चित करणे असे आहे. (Indian Coast Guard Day)

भारताला सीमा आणि हवाई सुरक्षेव्यतिरिक्त सागरी सुरक्षेची आवश्यकता आहे. किनारपट्टीवरील देखरेख आणि आपत्ती व्यवस्थापनात भारतीय तटरक्षक दलाच्या (Indian Coast Guard Day) सदस्यांची भूमिका अत्यंत महत्त्वाची आहे. भारतीय तटरक्षक दलाच्या प्रमुख कर्तव्यांमध्ये समुद्रकिनाऱ्यांचे संरक्षण, सागरी आपत्कालीन बचाव कार्य आणि सागरी प्रदूषणाचा सामना करणे यांचा समावेश आहे. याशिवाय, ते मासेमारीशी संबंधित बेकायदेशीर क्रियाकलापांना प्रतिबंधित करतात आणि तस्करीच्या प्रकरणांवर लक्ष ठेवते. किनारपट्टीवर येणाऱ्या नैसर्गिक आपत्तींमध्ये ते महत्त्वाचे बचाव कार्यात देखील मदत करतात.

हेही पहा –