Marathi Language : मायबोली मराठीची समृद्ध प्राचीन परंपरा आणि आधुनिक काळातील आव्हाने…

• चारुशिला बिडवे

मायबोली म्हणजे केवळ संवादाचे साधन नाही, तर ती आपल्या संस्कृतीचे, इतिहासाचे आणि अस्मितेचे प्रतीक आहे. महाराष्ट्राच्या मातीत रुजलेली मराठी भाषा (Marathi Language) केवळ शब्दांचा संग्रह नाही, तर ती आपल्या भावना, विचार आणि संस्कारांचे प्रतीक आहे. भाषा ही संस्कृतीचा आत्मा असते आणि तिच्या अस्तित्वात समाजाच्या ओळखीचा गाभा असतो. मराठी भाषेच्या समृद्धतेबद्दल बोलताना, तिच्या सुरस लयीचा, शब्दसंपत्तीचा आणि साहित्यिक परंपरेचा गौरव करणे आवश्यक ठरते.

मराठी भाषेचा इतिहास आणि महत्त्व

मराठी भाषा (Marathi Language) इंडो-आर्यन भाषासमूहातील प्रमुख भाषा असून तिचा उगम साधारणतः इ.स. १००० च्या सुमारास झाल्याचे मानले जाते. संस्कृत, प्राकृत आणि अपभ्रंश या भाषांमधून मराठीचा विकास झाला. महाराष्ट्रातील अनेक कोरीव लेख, शिलालेख आणि ताम्रपटांमध्ये मराठी भाषेचे प्राचीन संदर्भ आढळतात. १२व्या शतकातील महान योगी संत ज्ञानेश्वरांनी ‘ज्ञानेश्वरी’च्या माध्यमातून मराठी भाषेला (Marathi Language) संतसाहित्याचा सोनेरी स्पर्श दिला. त्यानंतर संत तुकाराम, नामदेव, एकनाथ आणि समर्थ रामदास स्वामी यांनी आपल्या काव्य आणि अभंगातून मराठीला भावनिक आणि आध्यात्मिक उंचीवर नेले.

(हेही वाचा – माजी मंत्री Abdul Sattar यांचा अनुदान घोटाळा; राजकीय वर्तुळात खळबळ)

समृद्ध परंपरा

मराठी साहित्याचे वैभव अनेक साहित्यिक प्रकारांमध्ये विकसित झाले आहे. यामध्ये संतसाहित्य, भक्तीसाहित्य, वारकरी परंपरेचे अभंग, लोकसाहित्य, नाटक, कथा, कादंबरी आणि आधुनिक कवितांचा समावेश आहे.

• संतसाहित्य : संत ज्ञानेश्वर, तुकाराम, नामदेव, एकनाथ यांच्या रचनांनी मराठी भाषेला नवीन ओळख दिली. त्यांच्या अभंगांत भक्तीरस आणि तत्त्वज्ञानाचा संगम दिसतो.
• लोकसाहित्य : भारुड, लावणी, गवळणी आणि तमाशा या लोकपरंपरांनी मराठी भाषेच्या लोकजीवनाशी असलेल्या नात्याला जिवंत ठेवले आहे.
• नवसाहित्य : १८ व्या व १९ व्या शतकात मराठीत आधुनिक साहित्यनिर्मितीला सुरुवात झाली. लोकमान्य टिळक, ज्योतिबा फुले, आणि आगरकर यांनी मराठी भाषेचा उपयोग समाजजागृतीसाठी केला.
• कथाकादंबऱ्या आणि नाटके : लक्ष्मणराव किर्लोस्कर, पु. ल. देशपांडे, व. पु. काळे, शिवाजी सावंत यांसारख्या लेखकांनी मराठी कथा-कादंबरीला उच्च शिखरावर पोहोचवले.
• कविता आणि आधुनिक साहित्य : कुसुमाग्रज, ना. धों. महानोर, मंगेश पाडगांवकर, शांता शेळके यांसारख्या कवींनी मराठी कवितेच्या सौंदर्यात भर घातली.

(हेही वाचा – Uday Samant यांचा मोठा गौप्यस्फोट; पुण्यातील मविआचे दोन बडे नेते शिवसेनेत होणार दाखल)

मराठी भाषा आणि समाजजीवन

मराठी ही केवळ साहित्यिक भाषा नाही, तर ती महाराष्ट्रातील जनजीवनाचा आत्मा आहे. लोकसंस्कृती, सण-उत्सव आणि दैनंदिन व्यवहारातही मराठी भाषेचे (Marathi Language) महत्त्व आहे. गोडवा असलेल्या या भाषेत माणसाच्या भावना व्यक्त होतात. शाळांमध्ये, गावी, शहरात, विविध सामाजिक प्रसंगी आणि धार्मिक विधींमध्ये मराठीचा वापर मोठ्या प्रमाणावर होतो.

मराठी भाषेची आव्हाने आणि संधी

आजच्या आधुनिक युगात जागतिकीकरणाच्या प्रभावामुळे इंग्रजी भाषेचा प्रभाव वाढला आहे. त्यामुळे मराठी भाषेच्या (Marathi Language) संवर्धनासाठी विशेष प्रयत्न करणे आवश्यक आहे.

आव्हाने

• इंग्रजी भाषेचे वाढते महत्त्व आणि मराठीचा कमी होणारा वापर.
• नव्या पिढीमध्ये मराठीतून संवाद साधण्याची कमी होत चाललेली सवय.
• डिजिटल माध्यमांमध्ये इंग्रजीचा अधिक वापर आणि मराठी साहित्याची तुलनेने कमी प्रसिद्धी.
  संधी
• डिजिटल प्लॅटफॉर्मवर मराठी भाषेला अधिकाधिक स्थान मिळवून देणे.
• मराठी साहित्याचा ई-बुक्स, ऑडिओ बुक्स आणि पॉडकास्टच्या माध्यमातून प्रचार व प्रसार करणे.
• मराठी शाळांचे जतन आणि संवर्धन करण्यासाठी धोरणात्मक पावले उचलणे.

(हेही वाचा – “दमानिया यांचे आरोप खोटे, केवळ मीडियात गाजावाजा करण्याचा प्रयत्न”- Dhananjay Munde)

भाषेचे संवर्धन आणि प्रचार

मराठी भाषा (Marathi Language) टिकवायची असेल, तर तिचे संरक्षण आणि प्रचार अत्यंत महत्त्वाचा आहे. यासाठी प्रत्येक मराठी भाषिकाने पुढाकार घेतला पाहिजे. सरकार, साहित्यिक, शिक्षणसंस्था आणि सामाजिक संस्था यांनी एकत्रित प्रयत्न करून मराठी भाषेचे भवितव्य उज्ज्वल करायला हवे.

• मराठी शिक्षणाला चालना : शाळांमध्ये आणि उच्च शिक्षणात मराठीचा वापर वाढवावा.
• साहित्य आणि कला क्षेत्रात सहभाग : मराठी नाटक, सिनेमा, कादंबरी आणि कविता यांचा प्रसार केला पाहिजे.
• डिजिटल युगातील मराठी : मराठी ब्लॉग्स, वेबपोर्टल्स, आणि सोशल मीडियावर अधिक मराठी साहित्य निर्माण करावे.

मायबोली मराठी ही आपल्या अस्मितेची भाषा आहे. तिच्या समृद्ध वारशाचा आपण अभिमान बाळगला पाहिजे. तिचे संवर्धन आणि प्रचार केल्यास ती भविष्यातही टिकून राहील आणि अधिक बहरेल. मराठी भाषेच्या (Marathi Language) गौरवासाठी प्रत्येकाने आपल्या घरातूनच प्रयत्न करायला हवेत. मराठी वाचूया, बोलूया आणि पुढच्या पिढीला तिची ओळख करून देऊया.

हेही पहा –