जालियानवाला बाग हे भारतातील पंजाबमधील अमृतसरमधील एक ऐतिहासिक स्थळ आहे. मात्र दुर्दैव असे की याची ओळख १३ एप्रिल १९१९ रोजी झालेल्या जालियनवाला बाग हत्याकांडासाठी आहे. जनरल रेजिनाल्ड डायरच्या नेतृत्वाखालील ब्रिटीश (British) सैन्याने रौलेट कायद्याच्या विरोधात आणि राष्ट्रवादी नेत्यांच्या अटकेविरुद्ध निषेध करण्यासाठी जमलेल्या निहत्था नागरिकांच्या मोठ्या जमावावर गोळीबार केला. या हत्याकांडात शेकडो लोक मृत्युमुखी पडले आणि एक हजाराहून अधिक लोक जखमी झाले.
रौलेट कायद्यामुळे ब्रिटिश (British) सरकारला खटल्याशिवाय भारतीयांना तुरुंगात टाकण्याची परवानगी मिळाली होती. म्हणूनच लोकांचा या कायद्याला विरोध होता. हा मेळावा शीखांच्या प्रमुख सण बैसाखीच्या वेळीही झाला होता, ज्यामुळे बंदिस्त बागेत मोठी गर्दी जमली होती. जनरल डायरने आपल्या सैन्याला एकमेव बाहेर पडण्याचा मार्ग रोखून गर्दीवर अंदाधुंद गोळीबार करण्याचे आदेश दिले. हा गोळीबार १०-१५ मिनिटे चालला, ज्यामध्ये १,६५० पेक्षा जास्त गोळीबार करण्यात आला. ब्रिटिश (British) नोंदींनुसार ३७९ लोक मृत्यूमुखी पडल्याचे सांगितले आहे, तर भारतीय सूत्रांनुसार ही संख्या १,५०० पेक्षा जास्त असल्याचे सांगितले आहे.
महत्त्वाच्या गोष्टी:
- स्थान: सुवर्ण मंदिराजवळ, अमृतसर.
- घटना: ब्रिटिश सैन्याने नागरिकांची हत्याकांड.
- मृत्यू: अंदाजे ३७९ ते १,५०० हून अधिक मृत्यू.
- परिणाम: भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीला बळकटी दिली.
- स्मारक: पीडितांच्या सन्मानार्थ १९५१ मध्ये स्थापन करण्यात आले.
या हत्याकांडाने देशाला धक्का बसला आणि ब्रिटिश (British) राजवटीविरुद्ध व्यापक संताप निर्माण झाला. यामुळे रवींद्रनाथ टागोरांनी त्यांचा शूरवीरपदाचा त्याग केला. अनेक पुढार्‍यांनी या हत्याकांडाचा विरोध केला. असं म्हटलं जातं की भगतसिंह या क्रांतिकारकांचा उदय या हत्याकांडामुळे झाला. पुढे उधम सिंग यांनी १९४० मध्ये पंजाबचा लेफ्टनंट गव्हर्नर मायकेल ओ’डवायर याची सूड म्हणून हत्या केली.
अक्षय कुमार अभिनीत चित्रपट केसरी २ लवकरच प्रदर्शित होणार आहे. या हत्याकांडाच्या नंतरच्या घटना आणि राष्ट्रवादी चळवळीवर या चित्रपटात प्रकाश टाकण्यात आला आहे. आजही या हत्याकांडाच्या कथा ऐकल्या की अंगावर काटा उभा राहतो, डोळ्यांत आसवे येतात. वरवर गोरे गोमटे नि लोकशाहीवादी दिसणार्‍या इंग्रजांचा हा राक्षसी चेहरा होता.
Join Our WhatsApp Community